________________
आचारचिन्तामणि- टीका अयंतरणा जीवास्तिकाय
१३१
ईति । यदा जीवः केवलिसमुद्रातावस्थां माप्नोति तदा समस्तलोकाकाशमेकजीवerrधारक्षेत्रं भवति । सकलजीवराश्यपेक्षया तु जीवानामाधारक्षेत्रं संपूर्णमेव लोकाकाशम् ।
arataratasसंख्यातभागे जीवस्य स्थतिरित्यत्रागमवचनं यथा
""
"सहाणेणं लोयस्स असंखेज्जहभागे "
स्वस्थानेन लोकस्यासंख्येयभागे । ( प्रज्ञा० २ पंदे जीवस्थानाधिकारे )
ननु परिमाणस्य न्यूनाधिकत्वे किं कारणम् ? उच्यते - जीवस्यानादिकालतोऽनन्तानन्ताणुमचयरूपेण कार्मण - शरीरेण सम्बन्धादेकस्यैव जीवस्य परिमाणं जीव का आधारक्षेत्र लोकाकाश के असंख्यातवें भाग से लेकर सम्पूर्ण लोकतक हो सकता है । जब जीव केवलसमुद्रात करता है उस समय वही एक जीव सम्पूर्ण लोकाकाश में व्याप्त हो जाता है । समस्त जीवराशि की अपेक्षासे सम्पूर्ण लोकाकाश aat का आधारक्षेत्र है ।
जीव का अवगाह लोकाकाश के असंख्यातवें भाग में होता है; इस विषय में आगम का प्रमाण इस प्रकार है
"सहाणेणं लोगस्स असंखेज्जइभागे" (प्रज्ञापना २ पद जीवस्थानाधिकार) स्वस्थान को अपेक्षा लोक के असंख्यातवें भाग में (जांव की स्थिति है) ।
शङ्का - जीवों के परिमाण की न्यूनाधिकता का क्या कारण है ?
समाधान - अनन्तानन्त परमाणुओं के प्रचयरूप कार्मण शरीर के साथ જ્યારે જીવ કેલિસમુદ્દાત કરે છે, તે સમય તે એક જીવ સપૂર્ણ લેાકાકાશમાં વ્યાપ્ત થઈ જાય છે. સમસ્ત જીવરાશિની અપેક્ષાથી સંપૂર્ણ લેાકાકાશ છવાતુ
આધારક્ષેત્ર છે.
જીવને અવગાહ લેાકાકાશના અસખ્યાતમા ભાગમાં હાય છે, આ વિષયમાં આગમનું પ્રમાણુ આ પ્રમાણે છે.
<<
सट्टाणेण लोयस्स असंखेज्जइभागे " स्वस्थाननी अपेक्षा बोङना असण्यातभा लागभां (नी स्थिति छे) प्रज्ञापना, २ पद जीवस्थानाधिकार )
શકા-જીવેના પરિણામની યૂનાધિકતાનું શું કારણ છે ?
સમાધાન~~અને તાનત પરમાણુઓના પ્રચય (સમૂહ) રૂપ કાણુ શરીર
