________________
-
आचारचिन्तामणि-टीका अवतरणां
द्रव्यविमाग:द्रव्यं पड्विधम्-धर्माधर्माकाशकालपुद्गलजीवभेदात् । उक्तञ्च भीभगवतीसूत्रे___"कइण भंते ! दव्या पण्णत्ता ?, गोयमा! छ दव्या पण्णत्ता, तं जहाधम्मत्यिकाए, अधम्मस्थिकाए, आगासस्थिकाए, पुग्गलस्थिकाए, जीवत्यिकाए, अंदासमये" ॥
उत्तराध्ययनसूत्रेऽपि-(प. २८) "धम्मो अहम्मो आगासं, कालो पुग्गल जंतवो। एस लोगोत्ति पन्नत्तो, जिणेहि वरदसिहि ॥७॥
द्रव्य के भेदद्रव्य छह प्रकार का है-(१) धर्म (२) अधर्म (३) आकाश (४) काल (५) पुद्गल और (६) जीव । श्री भगवतीसूत्र में कहा है -
"भगवान् ! द्रव्य कितने कहे गये हैं !, गौतम ! छह द्रव्य कहे गये हैं, वे इस प्रकार-धर्मास्तिकाय, अधर्मास्तिकाय, आकाशास्तिकाय, पुद्गलास्तिकाय, जीवास्तिकाय और अद्धा-समय"।
उक्तराध्ययनसूत्र में भी कहा है
"धर्म, अधर्म, आकाश, काल, पुद्गल, और जीव को सर्वज्ञ, सर्वदशी जिन भगवान् ने लोकसंज्ञा दी है ॥७॥
व्यता :द्रव्यना ७ घार छ-(१) धर्म (२) अधर्म (3) आश (४) ६ (५) ઉદ્દગલ અને (૬) જીવ. શ્રી ભગવતી સૂત્રમાં પણ કહ્યું છે
“ભગવાન ! દ્રવ્ય કેટલાં કહ્યાં છે ? ગૌતમ! છ દ્રવ્ય કહેલા છે. તે આ પ્રમાણે-ધમસ્તિકાય, અધમસ્તિકાય આકાશાસ્તિકાય, પુદગલાસ્તિકાય, જીવાસ્તિકાય भने मद्ध-समय,"
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં પણ કહ્યું છે* “ધર્મ અધર્મ, આકાશ, કાલ, પુદ્દગલ અને જીવને સર્વજ્ઞ સર્વદશી જિન लगवाने संशा भाषी छ" ॥७॥