________________
પ્રસ્તાવના
XVII
ભી કહતે હૈં અર્થાત્ દ્રવ્ય મેં સે કુછ નિકાલને કા હી નહીં હૈ, માત્ર વિભાવભાવોં કો હી ગૌણ કરના હૈ ઔર ઇસી અપેક્ષા સે કોઈ કહતે હૈં કિ વર્તમાન પર્યાય કે અતિરિક્ત પૂરા દ્રવ્ય વહ દ્રષ્ટિ કા વિષય હૈ- કથન કોઈ ભી હો પરન્તુ વ્યવસ્થા તો યહાં બતલાયી તદ્નુસાર હી હૈ અર્થાત્ ગૌણ કરને કી ઔર મુખ્ય કરને કી હી હૈ.
શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનય કા વિષય હૈ વહી ઉપાદેયરૂપ શુદ્ધાત્મા હૈ ઔર વહી સમ્યગ્દર્શન કા વિષય હૈ. ઇસીલિએ અર્થાત્ ભેદજ્ઞાન કરાને ઔર શુદ્ધાત્મા કા અનુભવ કરાને કે લિએ હી નિયમસાર ઔર સમયસાર જૈસે આધ્યાત્મિક શાસ્ત્રોં મેં ઉસી કી મહિમા ગાયી હૈ... ઉન શાસ્ત્રોં મેં પ્રમાણ કે વિષયરૂપ આત્મા સે જિતને ભાવ પુદ્ગલાશ્રિત હૈં અર્થાત્ જિતને ભાવ કર્માશ્રિત (કર્મ કી અપેક્ષા રખનેવાલે) હૈં ઇન ભાવોં કો પરભાવરૂપ સે વર્ણન કિયા હૈ અર્થાત્ ઉન્હેં સ્વાંગરૂપ ભાવોં કે રૂપ મેં વર્ણન કિયા હૈ કિ જો ભાવ હેય હૈં અર્થાત્ ‘મૈંપના’ કરનેયોગ્ય નહીં હૈં.
સમ્યકત્વ-પૂર્વ કી ભાવભૂમિ
યદ્યપિ સમ્યગ્દર્શન આત્મા કી શુદ્ધાત્માનુભૂતિપૂર્વક કી પ્રતીતિરૂપ શુદ્ધદશા હૈ, જિસકે લિયે અનિવાર્યરૂપ ભૂમિકા તત્ત્વવિચાર એવં ભેદજ્ઞાન હૈ; તથાપિ જિસ જીવ કો સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કરને કી અભિલાષા હૈ, ભાવના હૈ, ઉસકે રાગ કી દિશા ભી કોઈ અલગ પ્રકાર કી હોતી હૈ. ભલે હી અભી સમ્યક્ત્વ કી પ્રાપ્તિ નહીં હુઈ હૈ, તથાપિ સમ્યક્ત્વ-પ્રાપ્તિ કી ભાવભૂમિ મેં સમાગત જીવ કો, સમ્યગ્દર્શન કે લિયે અનુકૂલ નિમિત્તરૂપ વીતરાગી દેવ-શાસ્ત્ર-ગુરુ કે સાથ-સાથ દેશનાલબ્ધિ પ્રદાતા જ્ઞાની ધર્માત્મા કે પ્રતિ ભી પરમાત્માતુલ્ય અર્પણતા કા પરિણામ ઉદ્ભવિત હોતા હૈ; વહી પરિણામ સમ્યગ્દર્શન હોને પર ઉનકી સમીચીન પહિચાન પૂર્વક સમ્યક્ અથવા વ્યવહાર સમ્યગ્દર્શન નામ પ્રાપ્ત કરતા હૈ.
ઇસી પ્રકાર મદ્ય, માંસ, મધુ કા સેવન એવં રાત્રિભોજન જૈસે તીવ્ર રાગ કી ગૃદ્ધતા કે પરિણામ ભી ઉસ ભૂમિકા મેં સમ્ભવ નહીં હૈ. યદ્યપિ વ્રતરૂપ રાત્રિભોજનાદિ (કૃત-કારિતઅનુમોદના એવં મન-વચન-કાયરૂપ નવકોટિ સે ત્યાગરૂપ) વ્રત પ્રતિમા એવં રાત્રિભોજન ત્યાગ પ્રતિમા મેં હોતા હૈ; તથાપિ જૈન કુલાચાર કે રૂપ મેં ભી જિનકા સેવન નિષિદ્ધ હૈ- એસા ત્યાગ તો સમ્યક્ત્વ કી પ્રાપ્તિ કે લિયે ઉત્કષ્ઠિત જીવ કો હો હી જાતા હૈ, ક્યોંકિ ઉસકી ભાવભૂમિ