________________
જૈન તત્વજ્ઞાન સરળ ભાષામાં કર્મોના સુખી અને ધર્મી ઉપર હુમલા કેટલાંક કર્મો (અશાતા વંદનીયાદિ) સુખી ઉપર હુમલો કરીને તે આત્માને સુખભ્રષ્ટ કરીને દુઃખી કરે છે.
કેટલાંક કર્મો (મોહનીય કર્મ વગેરે) ધર્મી ઉપર હુમલો કરીને તેને ધર્મભ્રષ્ટ કરીને પાપી કરી નાંખે છે.
શ્રેણિક કેટલો સુખી રાજા હતો ? એકાએક કોશિક દ્વારા તે જેલભેગો થયો. અત્યંત દુ:ખી કરાયો ?
બ્રહ્મદત્ત ચક્રવર્તી કેટલો સુખી રાજા હતો ? તેની આંખો ફૂટી. સોળ વર્ષ સુધી અતિ દુઃખી રહ્યો અને મરીને સાતમી નારકે ચીસો પાડતો રહ્યો. તેની પટ્ટરાણી કમતી છઠ્ઠી નારક ભેગી થઈ. બે પતિ-પત્ની એકબીજાનું નામ લઈને વિરહની તીવ્ર યાતનાઓ ભોગવે છે.
દેવી સ્વયંપ્રભાની તો કર્મોએ હાલત ખરાબ કરી નાંખી. સીતા, અંજના, પાંડવો વગેરેનાં દુઃખોની શી વાત કરું ?
કર્મો ધર્મીન ધર્મભ્રષ્ટ કરીને પાપી કરે છે. સિંહગુફાવાસી મુનિ, સંભૂતિ મુનિ, નંદિષેણ, સુકુમાલિકા, રહનેમિ, રાવણ વગેરે આ વિધાનના સાક્ષીઓ છે.
જે રાવણે સામેથી આવેલી રાજા કુબેરની પટ્ટરાણી ઉપરંભાને પાછી કાઢી તેવો શીલપ્રેમી રાવણ સામે ચાલીને સીતા પાછળ પાગલ થયો, બદનામ થયો અને બરબાદ થયો.
જમાલિ ધર્મભ્રષ્ટ થયો. તેણે પરમાત્માની સામે બળવો કર્યો. ભવભ્રમણ વધારી મૂક્યું.
નંદિષેણ અહંકારનો શિકાર બનીને સાધુત્વ હારી ગયા ! અા સાધ્વી નાનકડી વાતે ધર્મભ્રષ્ટ થઈને અનંતસંસારી થયાં.
જેની પાસે કર્મનું તત્ત્વજ્ઞાન છે એ જ આત્માઓ દુઃખી કે પાપી બનતાં અટકે છે. દુઃખમાં ય તેઓ દુઃખી ન થાય. પેલા બે રત્નકંકણના દૃષ્ટાંતમાં આવતી બે દીકરાની માની જેમ.
પાપ સામગ્રી વચ્ચે પણ તેઓ પાપી ન થાય. ઓલી સીતાની જેમ, આથી જ કર્મોનું તત્ત્વજ્ઞાન મેળવવું ખૂબ જરૂરી છે.
અનુબંધ – વિચાર જેમ કર્મોનો બંધ થાય છે, તેમ કર્મોનો અનુબંધ પણ તૈયાર થાય છે. પુણ્યબંધથી સુખ મળે.
