________________
જૈન તત્ત્વજ્ઞાન સરળ ભાષામાં
પેન્સિલ છોલવી હોય તો એવી રીતે ચપ્પથી છોલવી કે આંગળી કપાઈ જાય નહિ.
પરભવમાં દુર્ગતિઓની પરંપરા ચાલે તે રીતે આ ભવમાં ભોગસુખો - આસક્ત બનીને-ભોગવાય નહિ. ભલે કદાચ સંસાર ત્યાગીને દીક્ષા ન લેવાય, પરંતુ સંસારમાં રહીને અનાસક્તિનું જીવન તો જીવવું જ જોઈએ. પરભવને બગાડવાનું કામ પરપદાર્થનો માત્ર ભોગવટો નથી પરંતુ તેમાં થતી આસક્તિ છે.
સંસારમાં રહો પણ રમો તો નહિ જ.. પાણીમાં થોડી : વાંધો નહિ હોડીમાં પાણી : હાય ! હોડી ડૂબી જ જાય. સંસારમાં તન : વાંધો નહિ, પણ સંસારમાં મન (આસક્તિ) : જરા ય ન ચાલે.
પેલો કસાઈ પાડાને રોજ લીલા જવ ખવડાવતો. ગાયને માત્ર સૂકું ઘાસ દેતો. વાછરડીએ ગાયને આ ભેદની ફરિયાદ કરી. ગાયે કહ્યું, “આપણે એ લીલા જવ ખાવા નથી. જે એ ખાશે એ એક દી ભારે મુસીબતમાં મુકાશે. એની કતલ થશે.”
એક દી ઘરે મહેમાનો આવતાં એમ જ થયું : પાડો કપાઈ ગયો !
આ દૃષ્ટાંત દઈને ઉત્તરાધ્યયનકાર શીખ આપે છે કે પાડાની જેમ ભોગો ખૂબ ભોગવતા રહેવાનો ધંધો બંધ કરો. દુર્ગતિમાં પરેશાન થઈ જશો.
શરીરમાં થયેલા બગડેલા લોહીને દૂર કરવા માટે તે જગાએ વૈદ્ય જળો મુકે. તે જળો બધું ખરાબ લોહી પીએ અને એકદમ તગડી-જાડી થાય. પછી વૈદ્ય તેને જોરથી દબાવીને નિચોવી નાંખે ! એ વખતે એ જળોને દારુણ દુઃખ થાય. પણ જ્યાં ફરી તેને લોહી પીવા દેવાય કે તે બધું દુઃખ ક્યાં ય વીસરી જાય.
આત્માની દશા પણ આવી જ છે ને ? ભોગસુખે પાગલ બનેલો તે બધાં પૂર્વભવીય અને આગામી - ભવીય દુઃખોને સાવ ભૂલી નથી જતો ?
મધના ટીપાના ચસકામાં ચારે બાજુના દુઃખોને જીવ કેવો ભૂલી જાય છે ?
યક્ષરાજને યુધિષ્ઠિરે કહ્યું હતું કે, રોજ સેંકડો માણસો થમસદન ભેગા થતા જોવા મળે છે છતાં તે જોનારાઓને એ વિચાર આવતો નથી કે મારે પણ એક દી યમસદન ભેગા થવાનું છે. એ વખતે આ ભોગસુખોનો સંપૂર્ણ ત્યાગ એકસાથે કરી દેવાનો છે !
