________________
આત્મા કર્મનો કર્તા છે. કર્મનો ભોક્તા છે.
૬૩
પણ જો તેમાં તે નિષ્ફળ જાય તો તેણે આ બીજી વાત - ભમવાનો ભય - વિચારવી જોઈએ. તે એ રીતે કે જો હું ભોગસુખોમાં તૃપ્ત થવા યત્ન કરીશ : તેમાં આસક્ત થઈશ તો મારે લાખો ભવ સુધી દુર્ગતિમાં ભમવું પડશે. હાય ! શે મારાથી એ દુઃખો સહાશે ?”
આવી વિચારણાથી ભોગસુખોનો ત્યાગ કરવાનું બળ આવી જાય ખરું. આ ભાન અને ભયનું યુગલ આત્માને પાપથી ખૂબ પાછો પાડવા સમર્થ છે.
જેને પોતાના ભાવિ લાખો ભયાનક ભવો દેખાવા લાગે તે શી રીતે પાપ કરવા તૈયાર થાય ?
જનકવિદેહીએ શુકદેવને આ જ વાત કરી હતી કે, “બેટા ! જો તૈલપાત્રમાંથી એક ટીપું ધરતી ઉપર પડે તો તને ફાંસીની સજા થાય એવા ભાનથી તેં તારી બે ય બાજુએ રહેલી ઉત્કૃષ્ટ ભોગસામગ્રી તરફ નજર સુધ્ધાં ન કરી તો મને મારા અનંતા ફાંસીના માંચડા દેખાતા હોય તો હું શી રીતે સ્ત્રી વગેરેમાં આસક્ત થવાનાં કાળાં પાપ કરી શકું ?”
આ વાત સાંભળીને રાજા જનક પ્રત્યેની શુકદેવની શંકા નિર્મૂળ થઈ ગઈ. તેમના પ્રત્યે બહુમાન પેદા થયું.
પોતાની આઠ રૂપરાણીઓમાં આસક્ત, રાજા ગોપીચંદને જોઈને રાજમાતા રોજ રડતી. એક દી તેણે દીકરાને કહ્યું, “બેટા ! તારો બાપ અલમસ્ત કાયા ધરાવતો હતો પણ એક દી મસાણમાં જઈને સૂઈ ગયો. બેટા ! તારે ય પરલોકે જવાનું છે. તારી આ કારમી આસક્તિ તને પશુઓના કેવા કેવા અવતાર આપશે ?
તેજી તોખારને તો ટકોરો જ બસ થઈ પડે. ગોપીચંદે તે જ ક્ષણે ભગવા વાધાં સજ્યાં. તે હવે સંત ગોપીચંદ બની ગયા.
પિતાની સાતમી નારકમાં જવાની વાત જાણી ચૂકેલા સુલસે તેમની મરણ સમયની જે અતિભયાનક વેદના જોઈ તેનાથી તે એટલો બધો ડરી ગયો કે તેણે દુર્ગતિકારક પિતાનો કસાઈ તરીકેનો ધંધો પિતાના મૃત્યુ બાદ સદંતર ત્યાગી દીધો.
- જ્ઞાનીઓએ પંચવર્ષીય સરપંચની નાનકડી કથા દ્વારા એ વાત સમજાવી છે કે, “દરેક માનવે પોતે આ ભવ એવી રીતે જીવવો કે જેથી તેનો પરભવ બગડે નહિ.”
