________________
૩૨
જૈન તત્વ જ્ઞાન સરળ ભાષામાં
આ રીતે આત્માના પૂર્વજન્મો સાબિત થયા. !
ના. પ્રથમ જન્મ નથી. : હવે સવાલ થાય કે આત્માના પૂર્વજન્મોમાં પ્રથમ જન્મ કયો ? દરેક જીવનો સૌથી પહેલો ભવ ક્યો ?
આનો જવાબ એ છે કે ત્રણ ચીજો એવી છે જેની કોઈ ‘આદિ’ (શરૂઆત) નથીઃ આત્મા, સૃષ્ટિ અને આત્મા-કર્મનો સંબંધ.
આત્મા પૂર્વે હતો; હતો; હતો. એની ઉત્પત્તિ નથી પછી તેનો પહેલો ભવ - પ્રથમ જન્મ ક્યાંથી મળે ?
સવાલ : “કેવળજ્ઞાનીઓને તો બધું જ્ઞાન હોય તો તેમને આત્માનો પહેલો ભવ જણાય કે નહિ ?”
અરે ભલા ! પહેલો ભવ હોય તો જરૂર તેમને જણાય, પણ પહેલો ભવ હોય જ નહિ તો શી રીતે જણાય ? | ગધેડાને શીંગડું હોય જ નહિ તો શું કેવલીને ગધેડાના માથે શીંગડું દેખાય ખરું? જો ન દેખાય તો શું કેવલી ભગવંત, કેવલી મટી જાય ?
અરે ! જેને ગધેડાના માથે ઈંગડું દેખાય એ તો મૂરખ કહેવાય. જે હોય જ નહિ તે શી રીતે દેખાય ?
બંગડીમાં આરંભનું સ્પોટ હોય જ નહિ તો શી રીતે દેખાય ? દરેક વસ્તુનો આરંભ હોવો જ જોઈએ તેવો આગ્રહ રખાય નહિ. જીવના ભવનો આરંભ (પ્રથમભવ) છે નહિ તો શી રીતે જણાય ?
આ અંગે વધુ વિસ્તારથી વિચારણા ઈશ્વરકત્વવિચાર વખતે કરાશે. હાલ તો વાત એટલી જ છે કે દરેક જીવ અનાદિ છે અને અનંત છે. અર્થાત્ તેનો આરંભ (ઉત્પત્તિ) છે નહિ અને તેનો અંત (નાશ) પણ નથી.
જેમ બાપાનો આરંભ ન મળે. એટલે કે આપણા સૌથી પહેલા બાપા મળે નહિ. જેને તમે પહેલા બાપા કહેશો તો તરત સવાલ ઉઠાવાશે કે તે બાપાને શું પૂર્વે બાપા ન હતા ? બાપા વિનાના બાપા કોઈ હોય ? બા વિનાની બા કદી હોય ?
પણ એક વાત ખરી કે પહેલા બાપા ને મળે પરંતુ છેલ્લા બાપા મળી શકે ખરા. જે બાપાના સંતાનોને કોઈ સંતાન ન થાય (તેમના વાંઝિયાપણાથી કે તેમના મરી જવાથી કે તેમણે દીક્ષા લેવાથી) તે સંતાનોના બાપા એ છેલ્લા બાપા બની જાય.
આ રીતે જીવના સંસારની આદિ ન જડે પણ જે જીવ મોક્ષ પામે
