________________
જૈન તત્વજ્ઞાનું સરળ ભાષામાં
આવી હજારો વાતો તેમણે શિષ્યોને વાતવાતમાં કહી છે.
કોઈ એવો સવાલ કરી શકે કે જો મહાવીરદેવ આટલું બધું જાણતા હતા તો પ્રજાને તેમણે અણુશક્તિ, ટેલિફોન, કૉપ્યુટર, વિમાન, મશીનો વગેરે પ્રેક્ટિકલી કેમ ન બતાવ્યાં ? આનો ઉત્તર એ છે કે તેઓ એ વાત પણ જાણતા હતા કે આ બધી વસ્તુઓનો ઉપભોગ આત્માના અહિતમાં થવાનો છે. વિશ્વના સંહારમાં, દોષાના સંવર્ધનમાં થવાનો છે.
જે પોષતું તે મારતું' એ ન્યાય હોલ બરોબર ચાલતો દેખાય છે. વિશ્વના લોકોને અનેક આશ્ચર્યજનક સુવિધાઓ આપનાર વિજ્ઞાને અણુબોંબ વગેરે બનાવીને વિશ્વને ભયાવહ સ્થિતિમાં મૂકી દીધું છે. એવું લાગે છે કે વિશ્વ ધીકતી ધરા ઉપર ઊભું છે. ગમે તે પળે ધડાકો થશે અને થોડાક કલાકોમાં વિશ્વનો સંહાર થઈ જશે.
એક વાનર દંપતી જંગલમાં ઝાડ ઉપર બેઠું હતું. અચાનક લશ્કરી ગણવેશમાં સસૈનિકો, માર્ચ કરતાં આવતા હતા. તેમની ગંભીર મુખાકૃતિ જોઈને વાંદરી બી ગઈ. વાનરે કહ્યું, ‘જરાય ડરીશ નહિ, આ માણસ-જાત છે. એ પોતાના જાતભાઈઓને જ હણતી હોય છે. ક્યાંક કોકને મારવા જતી હશે. તારે- મારે ડરવાની કોઈ જરૂર નથી.”
થોડી વાર પછી વાનર ફરી બોલવા લાગ્યો. તેણે કહ્યું, “એક દિવસ એવો આવશે જ્યારે માનવજાત પરસ્પર લડી મરીને તેનો સર્વનાશ કરશે. એ વખતે મારે અને તારે મળીને નવી સંતતિ પેદા કરવાની છે. જેમાંથી ક્રમશઃ લાખો-કરોડોની સંખ્યામાં પુનઃ માનવજાત ધરતી ઉપર ઉભરશે.”
ડાર્વિનના સિદ્ધાંતને નજરમાં રાખીને કહેવાયેલા આ રૂપકમાં કેટલું બધું કહેવાઈ ગયું છે ! :
ગાંધીજીને કોકે પૂછ્યું, “બાપુ ! તમે યવાદ જેનો પ્રાણ છે તેવા વિજ્ઞાનનાં વખાણ કેમ કરતા નથી ?”
જવાબ મળ્યો, ‘એ એવો ફણિધર સાપ છે જેના માથે મહામૂલો મણિ છે પણ તેની દાઢમાં હલાહલ ઝેર ભર્યું છે ! ભલા... હું શી રીતે તેના વખાણ કરું !
દેવાધિદેવે જે પદાર્થો જગતને આપ્યા છે તેમાં સૌથી મુખ્ય ત્રણ પદાર્થ છે. આત્મા, કર્મ અને મોક્ષ. આ deta છે. “આ છે કે નહિ ?” તેની ચર્ચાને કોઈ સ્થાન નથી. એ તો સાગરને ફૂટપટ્ટીથી માપવા જેવી બાલિશ બીના કહેવાય.