________________
૧૭૨
જૈન તત્વજ્ઞાન સરળ ભાષામાં પાપો કરાવવાની સૌથી વધુ તાકાત ભોગસુખોના આસક્તિપૂર્વકના ભોગવટામાં પડેલી છે.
આથી જ તેમને તે જ ભગવાન જિનેશ્વરદેવો ખૂબ ગમે છે જેઓ સુખમય સંસારને નફરત કરવાનું કહે છે.
આ વાત કરતાં જૈન સાધુઓ પણ તેને ખૂબ ગમે છે. આ વાત કરતાં ધર્મશાસ્ત્રો પણ તેને ખૂબ ગમે છે. આમ તેને સુદેવ, સુગુરુ અને સુધર્મની ઉપર પરમ શ્રદ્ધા થયા વિના રહેતી નથી. આ જીવોને ભગવાન ખૂબ ગમે છે એટલે ભગવાનના જે ભક્તો (સાધર્મિકો) છે તે પણ ખૂબ ગમે છે.
સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિનો જઘન્યકાળ એક અન્તર્મુહૂર્ત હોય છે. ઉત્કૃષ્ટકાળ સાધિક ૬૬ સાગરોપમ છે.
તે આ રીતે સંભવે :
વચ્ચેના મનુષ્યભવમાં સમ્યગદર્શન પામીને અનુત્તર વિમાનોમાં ૩૩૩૩ સાગરોપમના આયુષ્યને જે પામે તેને સમ્યગદર્શનની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ સંભવે.
પાંચમું : દેશવિરતિ ગુણસ્થાન સમ્યગદર્શન પામ્યા પછી સામાન્યતઃ તો જીવ સર્વવિરતિના છઠ્ઠા ગુણસ્થાને જ કૂદકો મારવા કમર કસે. પણ તેમાં જે નિષ્ફળ જાય તે આત્મા પાંચમા ગુણસ્થાનને પામે.
છઠ્ઠા ગુણસ્થાને સર્વ સાવધ યોગથી સંપૂર્ણ વિરતિ છે. જ્યારે પાંચમાં ગુણસ્થાને આંશિક વિરતિ છે. અહીં પ્રતિજ્ઞાપૂર્વક બાર અણુવ્રતો કે તેમાંનો અમુક હિસ્સો સ્વીકારવાનો હોય છે.
અપ્રત્યાખ્યાનાવરણીય કષાયોનો હ્રાસ (ક્ષયોપશમ) થાય ત્યારે આ ગુણસ્થાનની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ કષાયો અલ્પ પણ પચ્ચકખાણ થવામાં પ્રતિબંધક હોય છે.
દેશવિરતિધર આત્માઓ ગૃહસ્થજીવન જીવે છે. તેઓ ઘરબારી હોઈ શકે છે. જાતીય સુખનો ભોગવટો કરતા હોઈ શકે છે. આ બધું છતાં તેમને સાવધના સેવન તરફ ભયંકર ધિક્કાર અચૂક હોય છે. આ ધિક્કાર ચોથા ગુણસ્થાનથી જ પ્રાપ્ત થયો છે.
અહીં. શ્રાવક-જીવન છે. એ ભવિષ્યના સાધુ-જીવનની તાલીમ સ્વરૂપ છે. જે આત્માઓ શ્રાવકજીવનમાં જ ઊણાં હોય છે તેઓ સંસારત્યાગી સાધુ
