________________
પહેલો ચિત્રપટ : આત્માનો વિકાસક્રમ
તેમણે તે ગુરુનો ત્યાગ કરી દીધો.
આવા નિષ્ઠુર પરિણામી હોય છે, અભવ્ય જીવો ! (૨) કાલસૌરિક કસાઈ : (૩) કપિલા દાસી : પરમાત્મા દેવાધિદેવ મહાવીર સ્વામીજીની પાસે જે કસાઈ ક્યારેક બેસતો, તે અભવ્ય જીવ હતો. તેને પ્રભુની જીવદયાદિની કોઈ વાત જચતી નહિ. તે નિષ્ઠુર રીતે રોજ ૫૦૦ પાડા કાપતો,
૧૪૯
મગધપતિ શ્રેણિકે પોતાની નિશ્ચિત નારક જાણીને તેના નિવારણનો કોઈ ઉપાય-ખૂબ કરગરીને-માંગ્યો ત્યારે તેના માત્ર આશ્વાસન ખાતર પ્રભુએ અનેક ટુચકા કહ્યા હતા, જેમાંના બે ટુચકા બે અભવ્ય જીવોને લગતા હતાં. કાલસૌરિક કસાઈ અને કપિલા દાસી.
પ્રભુએ રાજાને બે વાત કરી કે (૧) જો તું એક દિવસ માટે કસાઈને પાડા મારતો બંધ રાખે (૨) જો તું તારી કપિલા દાસીના હાથે સાધુને ભિક્ષા અપાવે તો તેના પુણ્યથી તારી નારક દૂર થાય. આ પ્રભુની ‘જો અને તો’ની ભાષામાં વાત હતી. સર્વજ્ઞ એવા પ્રભુ નિશ્ચિતપણે જ્ઞાનમાં જોતા હતા કે તે બેમાંની કોઈ વાત શક્ય બનવાની નથી. આથી જ પ્રભુએ આવી વાત કરી હતી. નિકાચિત બનેલી નરકને પ્રભુ પણ દૂર કરી શકતા નથી.
શ્રેણિકને તો બે ય વાતોનો અમલ ખૂબ સહેલો લાગ્યો. પ્રથમ તેણે કસાઈને ઊંડા કૂવામાં ઉતાર્યો. ચારે બાજુ કડક ચોકી ગોઠવી. બીજે દી તેને બહાર કાઢ્યો ત્યારે તેણે કહ્યું, ‘રાજન્ ! કૂવામાં રહીને ય મારી પાસે રાખેલી ખડી(ચૉક)થી મેં ૫૦૦ વખત કૂવાની દિવાલે પાડાનું ચિત્ર દોર્યું અને ભૂસ્યું. દરેક વાર હું બોલતો રહ્યો કે, ‘આ પાડો મેં માર્યો.’
શ્રેણિક આ સાંભળીને નિરાશ થયા.
કપિલાના હાથે મુનિને ભિક્ષા અપાવી પણ પછી કપિલા બોલી, ‘મેં મારા હાથે મુનિને ભિક્ષા આપી નથી. મેં તો કડછીથી ભિક્ષા આપી છે. ભિક્ષા કડછીથી અપાઈ છે. મારા હાથથી જરાય નહિ.’
શ્રેણિક સાવ નિરાશ થઈ ગયા. આવા હોય છે, નિષ્ઠુર પરિણામી અભવી જીવો.
(૪) વિનયરત્ન સાધુ :
‘“જે પોતાના દુશ્મન રાજાને મારે તેને હું મારું અડધુ રાજય ભેટ આપીશ.”