________________
જૈન તત્ત્વજ્ઞાન સરળ ભાષામાં
૧૦૬
કેમ ન હોય ?
વળી તરસ લાગે તો પાણીનો સંયોગ કરવો પડે. ભૂખ લાગે તો ભોજનની જરૂર પડે. ખૂજલી થાય તો ખણવા માટેના સાધનની જરૂર પડે. વાસના જાગે તો વિજાતીય તત્ત્વની જરૂર પડે. પરંતુ જો તરસ વગેરે લાગે જ નહિ તો પાણી વગેરે પદાર્થોની જરૂર જ ક્યાં પડે છે ?
ભરેલા પેટવાળાને ભોજનની ઇચ્છા જ થતી નથી.
ઇચ્છા એ જ દુ:ખ છે. ઇચ્છા થાય તો પદાર્થોની જરૂર પડે. ઇચ્છા જ ન થાય તો કશાયની જરૂર ન પડે. મોક્ષમાં સર્વ ઇચ્છાઓનો સર્વથા નાશ છે. એટલે ત્યાં કોઈ પણ પદાર્થની જરૂર રહેતી નથી.
જૈનધર્મના ત્રણ સૂત્રો ધ્યાનમાં રાખવા જેવાં છે. ઇચ્છા જેવું કોઈ દુઃખ નથી,
સુખ જેવું કોઈ પાપ નથી. જન્મ જેવો કોઈ રોગ નથી.
સંસાર તો સારો નથી જ.
બીજી રીતે વાત કરું.
‘બ્રહ્મ સત્યં’ એ ન સમજાય તો ય એ વાત બરોબર સમજાય છે કે નામિથ્યા. આ સંસાર તો અસાર; નગુણો છે. એમાં સોગંદ ખાવા જેવી કોઈ સારી ચીજ નથી. પુણ્યથી એ સુખમય મળે તો ય સુખમાં આસક્તિ થતાં તે પાપમય બને છે. પાપકર્મોનો ઉદય થતાં તે દુ:ખમય બને છે. આમ સુખ પણ અંતે તો દુઃખમાં જ પરિણમે છે એટલે સુખમય સંસાર પણ નકામો છે. સંસારનું સુખ સ્વચ્છ નથી; સ્વાધીન નથી અને શાશ્વત નથી.
કોઈ પણ જીવને પૂછો કે, “તને કેવું સુખ ગમે ?”...તે કહેશે : દુ:ખોના ભેળવાળું - અસ્વચ્છ - સુખ તો મને જરા ય ન ગમે. વળી કર્મરાજા (પુણ્ય) દ્વારા જ મળી શકતું પરાધીન સુખ પણ મને ન ગમે. તથા મહામુસીબતે મેળવેલું સુખ નાશવંત હોય તો તે ય મને ન ગમે.”
સંસારનાં તમામ સુખો દુઃખના ભેળવાળા હોઈને સ્વચ્છ (પાણી વિનાના ચોખ્ખા દૂધ જેવા) નથી.
વેઢમી ખાતા કાંકરા વાગે તો વેઢમીનું સુખ શે અનુભવાય ? મીઠી બદામના બૂકડો ખાતાં એકાદ કડવી બદામની કડવાશ ભળે તો શી મજા આવે ?
