________________
મોક્ષ છે. તેનો ઉપાય સર્વવિરતિધર્મ
૧૦૫
આ દુઃખ ખરું ? આ દુઃખ ખરું ?.. દરેકનો જવાબ ‘ના’માં મળતાં એવો સંતોષ થશે કે મોક્ષમાં કોઈ દુ:ખ નથી.
તો મોક્ષમાં શું છે ? માત્ર સુખ.. એટલે કે દુ:ખાભાવ થવાથી પ્રગટતો આત્માનંદ... સ્વરૂપરમણતાનો અનંત આનંદ મોક્ષમાં છે. સંયોગ વિના અનંત સુખઃ
બેશક, આ આનંદ કોઈ પણ પદાર્થના સંયોગ વિના ઊઠતો આનંદ છે એટલે પદાર્થ - સંયોગ દ્વારા જ આનંદની અનુભૂતિ કરનારા આત્માને એ આનંદની કલ્પના આવી શકે નહિ. એથી એ એવું પૂછે કે, “મોક્ષમાં ટી.વી. છે ? હોટલ છે ? ક્રિકેટની ખેંચ છે ? સ્વિમિંગ પુલ છે ? રસગુલ્લા છે ? સ્ત્રી છે ? ધન છે ?”
હવે જો ના કહેવામાં આવે તો અને એવું કહેવાય કે, “આ બધાના. અભાવમાં અનંત આનંદ છે? તો આ વાત માનવા માટે તે આત્મા ધરાર તૈયાર થશે નહિ. ‘કોઈ સંયોગ નહિ ને અનંત આનંદ’ આ વાત સંયોગથી જ આનંદ અનુભવતા આત્માને કદી સમજાશે નહિ. છેવટે તે કહી દેશે કે મારે તેવો મોક્ષ જોઈતો જ નથી.
પેલા ભૂંડને નારદે પૂછ્યું કે, “તારે વૈકુંઠમાં જવું હોય તો તેને ત્યાં મૂકી દઉં.” તેણે ભૂંડણની સલાહ લીધી. તેણીએ કહ્યું કે જો વૈકુંઠમાં વિષ્કારૂપી મિષ્ટાન્ન અને ગટર(ગંધાતી)રૂપી અત્તરનો હોજ મળતો હોય તો આપણે જરૂર વૈકુંઠમાં જવું.” | ભૂંડે આ વાત નારદને કરી. તેમને આ જીવોની દુર્ભાગિતા દેખાઈ. તે ચાલ્યા ગયા.
જેની જેમાં ટેવ તેનો તેમાં આનંદ. માછણોને ગંધાતા ટોપલા માથા નીચે મૂક્યા વિના ઊંઘ જ ન આવે.
કેદીઓને જેલના વસ્ત્રો પહેર્યા વિના ઊંધ ન આવે.
પણ આ લોકોને મારે એ સવાલ કરવો છે કે ઊંઘમાં કયા પદાર્થનો સંયોગ છે ? એક પણ નહિ. છતાં આનંદ કેટલો બધો છે કે કોઈ ઉઠાડે તો ઊઠવું ગમતું નથી. તે વ્યક્તિ ઉપર ગુસ્સો આવી જાય છે.
વળી જે સાચા સાધુ છે તેમને સ્ત્રી, ધન, કુટુંબ, વગેરેનો કોઈ સંયોગ નથી. આમ છતાં તેઓ કેવો અપૂર્વ આત્માનંદ અનુભવે છે ?
તો પછી સંયોગ વિનાના મોક્ષમાં આત્માને આનંદની અનુભૂતિ
