________________
૧૦૨
જૈન તત્ત્વજ્ઞાન સરળ ભાષામાં આપણે ભૂખ્યા હોવાથી - સમ્યગદર્શન નામનું - ભોજન આપે છે. (બોહિદયાણું)
કહો, આ પાઠમાં ઈશ્વરનું જગકર્તુત્વ - બધું ભગવાન કરે છે એ ચિંતન - કેવું ઠસોઠસ ભરેલું છે?
અન્ય રીતે પણ આ કત્વ સાબિત કરું. કોઈ પણ વસ્તુના બે પ્રકાર હોય છે. વાસ્તવિક : અસલ (Objective realty) : અને કાલ્પનિક (ldial reality).
અસલી વસ્તુ આપણી કલ્પનામાં આવે ત્યારે તેની સત્યતા વાસ્તવિક ન કહેવાય પણ કાલ્પનિક તો કહેવાય જ..
અહીં મારે એ વાત સમજાવવી છે કે વાસ્તવિક વસ્તુની તાકાત જેટલી જ તાકાત કાલ્પનિક વસ્તુની હોય છે.
કૅન્સરની વાસ્તવિક ગાંઠથી મૃત્યુ થાય તો કાલ્પનિક ગાંઠ (ખરેખર કંઠમાળ હોય પણ કૅન્સરની કલ્પના કરી નાંખી હોય)થી પણ મૃત્યુ થાય. અથવા બંને ગાંઠથી સરખો કર્મક્ષય કરી શકાય. કૅન્સરનો વાસ્તવિક દર્દી જેટલો સંસાર વિરાગ પામે તેટલો જ વિરાગ ગળે કેન્સર થયાની અને તે ખૂબ વધી ગયાની, તેનાથી થતી અસહ્ય પીડાની કલ્પના કરાય; અને આંખ મીંચીને એવું બધું વિચારાય તો ઉત્પન્ન થાય અને તેટલો જ કર્મક્ષય થાય.
ઘાસની ગંજીમાં સાપ હતો જ નહિ. પણ ખેડૂતે મહેમાનને કહ્યું કે, ક્યારેક આ ગંજીમાં સાપ દેખવા મળે છે. તમે ગંજીને ટેકીને ઊભા છો પણ સાવધ રહેજો.”
યોગાનુયોગ મહેમાનને દેડકાએ બચકું દીધું પણ તેની કલ્પનામાં સાપ આવી ગયો, તે ખૂબ બી ગયો, ઝેર ચડ્યું અને મરી ગયો.
ભૂતથી કદી નહિ ડરનાર માણસ અમાસની રાતે સ્મશાનમાં ભૂતોની સવારી આવે છે એવું સાંભળીને સ્મશાને ગયો. નીડરતાથી ફર્યો. કશું ના થયું પણ ઘરે પ્રવેશ કરતાં તેનું પહેરણ પાછળથી ખીલીમાં ખેંચાયું. તેને ભૂત આવ્યાની બીક લાગી. તત્ક્ષણ મરી ગયો.
અર્જુન પાસે વાસ્તવિક દ્રોણ હતા. એકલવ્ય પાસે કાલ્પનિક (મૂર્તિરૂપમાં) દ્રોણ હતા. એકલવ્યની ગુરભક્તિ સવિશેષ હોવાથી કાલ્પનિક દ્રોણ દ્વારા તે સવાય અર્જુન બની ગયો.
સુલસા કરતાં મયણા (કે મીરા) કાલ્પનિક તીર્થંકરદેવ(મુનિસુવ્રતસ્વામીજી)ની આરાધનામાં વધુ પ્રગતિ સાધી ગઈ.