________________
શરીરમાંથી ભયની લાગણીઓ જોરથી પ્રવાહિત થવા લાગી. મને લાગ્યું કે મેં બહુ મોટી ભૂલ કરી નાંખી છે.
મેં બૃહન્નટને કહ્યું કે હું અત્યારે જ યુદ્ધમાંથી ભાગી છૂટવા માંગું છું. આવા વિરાટ સૈન્ય અને આવા મહારથીઓની સામે હું તો એક નાનકડા મચ્છર બરોબર છું. આપણી પાસે નથી સૈન્ય, નથી મહારથીઓ.
બૃહન્નટે મારો હાથ પકડીને જરા કડક અવાજે મને કહ્યું, “પરાક્રમી વિરાટ રાજાનો પુત્ર શું રણમાંથી પલાયન થશે? રે ! તારી ઈકોતેર પેઢીઓને કલંક લાગશે. ક્ષત્રિયને તો રણમાં મોત મળે એ તો વીરમૃત્યુ કહેવાય. એક વાર મરવું તો છે જ ને? તો આમ શહીદ થઈને જ કેમ ન કરવું ? જો તારાથી રથી ન બની શકાય તેમ હોય તો તું સારથિ થા, હું રથી બનું. તું મારો ઝપાટો જો . તને બહુ મજા આવશે.”
પિતાજી ! બૃહનટના આ આશ્વાસનથી મેં પલાયનનો વિચાર મોકૂફ રાખ્યો.
ત્યાર બાદ તરત જ બૃહન્નટે પોતાનો સ્ત્રીવેશ ફગાવી દીધો, ગુપ્ત રાખેલું ગાંડીવ ધનુષ હાથમાં લીધું અને તેની ઉપર બાણ ચડાવીને ધનુષ ખેંચીને ટંકાર કર્યો. અહા ! શું એ વખતની આકૃતિ ! શું તેજ ! શું વીરતા! હું તો સજ્જડ થઈ ગયો.
એ જ વખતે શત્રુઓમાં કોલાહલ મચી ગયો. ભીષ્મ અને દ્રોણાચાર્ય મોટેથી બોલવા લાગ્યા, અરે ! આ તો સાક્ષાત્ અર્જુન છે. આ બાણોની વર્ષાનો ઝપાટો શરૂ થયો છે તે અર્જુન સિવાય બીજા કોઈનો હોઈ શકે જ નહિ.
અને પિતાજી ! જ્યાં મને ખબર પડી કે મારા રથી તો પાંડુપુત્ર અર્જુન પોતે જ છે ત્યાં મને પણ ભારે પોરસ ચડી ગયું. મારામાં એટલો બધો બળનો સંચાર થઈ ગયો કે સારથિ તરીકેની કામગીરીમાં હું એકદમ ઉત્સાહિત બની ગયો.”
અહીં મને મહારાણા પ્રતાપનો ચેતક ઘોડો યાદ આવે છે. હલ્દીઘાટીના યુદ્ધમાં તેને ય પોરસ ચડી ગયું હતું. જરાક વિસ્તારથી તે ઘટનાને યાદ કરીએ.
પશુમાં ચ ખુમારી ! માનવામાં નહિ ? ચારસો વર્ષ વીતી ગયા; એ ઐતિહાસિક યુદ્ધને.
ભારતના ઇતિહાસમાં વિખ્યાત બનેલું એ હલ્દીઘાટીનું યુદ્ધ હતું. આ ખૂંખાર જંગની પૂર્વભૂમિકા કાંઈક આવી હતી. ઘરની યાદવાસ્થળી અને રાષ્ટ્રદ્રોહિતાની ચિનગારીમાંથી જ આ ભડકો થયો હતો.
રાજા માનસિંહે મહારાણા પ્રતાપનો ત્યાગ કરીને દિલ્હીના બાદશાહ અકબરની આણ સ્વીકારી. રાજા માનસિંહ ધરતીના કટકા ખાતર કૂતરાની જેમ બાદશાહ અકબરની ખુશામત કરવા લાગ્યો. રે ! એણે હીરા, મોતી ખાતર પોતાની સગી બહેન યવન સાથે પરણાવીને અકબરના હૈયે પહેલા નંબરનું સ્થાન મેળવી લીધું. મહારાણા પ્રતાપને આ બનાવથી આઘાત લાગ્યો. રાજા માનસિંહ ઉપર તેમને ધિક્કાર વછૂટી ગયો.
અકબરે રાજા માનસિંહને પ્રતાપ પાસે મોકલ્યો; સંધિ કરીને શરણે આવી જવાનું કહેવા માટેસ્તો.
માનસિંહ સાથે પ્રતાપનો પુત્ર જમવા બેઠો ત્યારે માનસિંહે મહારાણા પ્રતાપ અંગે પૂછગાછ કરી. પુત્રે કહ્યું, “પિતાજી અસ્વસ્થ હોવાથી તમારી સાથે જમવા બેઠા નથી.” આ શબ્દો ઉપરથી ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
૭૦