________________
થોડી જ વારમાં આખું આકાશ ધૂળથી ઢંકાઈ ગયું. સૂર્ય પણ ઢંકાઈ ગયો. ચોમેર અંધારું ઘોર થઈ ગયું.
સૂર્યાસ્ત થઈ ગયાની કલ્પનાથી યુદ્ધવિરામ જાહેર કરવામાં આવ્યો. જયદ્રથ મૂછે તાવ દેતો છાવણીમાં ગયો. અર્જુને અગ્નિપ્રવેશની તૈયારીઓ કરી. પોતાના પ્રિયતમ ગાંડીવ સાથે તે અગ્નિપ્રવેશ કરવા સજ્જ બન્યો.
છાવણીમાં થોડો વિરામ લઈને જયદ્રથ વગેરે યોદ્ધાઓ અર્જુનનો અગ્નિપ્રવેશ જોવા માટે ચિતા પાસે આવ્યા. થોડેક દૂર ઊભા રહીને અર્જુનની મશ્કરી કરવા લાગ્યા. અર્જુન બધું સાંભળતો રહ્યો પણ હવે તેની સામે કોઈ ઉપાય ન હતો; સિવાય અગ્નિપ્રવેશ.
જ્યાં અર્જુન અગ્નિપ્રવેશ કરવાની તૈયારી કરે છે ત્યાં જ થોડાક સમય પૂર્વે સુદર્શન ચક્રની ગતિ સ્થગિત કરી હોવાથી આકાશમાં પથરાયેલી ધૂળ વીખરાવા લાગી. એકાએક સૂર્યના દર્શન થયા.
અને..... શ્રીકૃષ્ણ મોટેથી રાડ પાડી, “અર્જુન ! ઓ અર્જુન ! હજી તો આકાશમાં સૂર્ય છે, માટે યુદ્ધવિરામ થઈ શકે જ નહિ. ઉઠાવ, ઝટ ઉઠાવ તારું ગાંડીવ. પણછ ઉપર ચઢાવ બાણ. જો પેલો જયદ્રથ !”
આ શબ્દ સાંભળતાં જ જયદ્રથ શ્રીકૃષ્ણનો ભેદ પામી ગયો. જીવ લઈને તે દોડવા લાગ્યો. પણ અફસોસ ! હવે તે મોડો પડી ગયો. શ્રીકૃષ્ણના યુદ્ધભૂહના સાણસામાં તે આબાદ આવી ગયો હતો. અર્જુને પણછ ઉપર બાણ ચડાવીને જયદ્રથનું નિશાન તાક્યું. સનનન કરતું બાણ ધસ્ય અને જયદ્રથનું માથું ધડ ઉપરથી ઊડી ગયું. પાંડવપક્ષના સૈન્ય અર્જુનનો વિજયનાદ લલકાર્યો.
કર્ણ દ્વારા ઘટોત્કચનો અને દ્રોણ દ્વારા વિરાટાદિનો વધ જયદ્રથનો વધ થવાથી, અર્જુનનો અગ્નિપ્રવેશ ન થતાં દ્રોણાચાર્યનો રોષ ભભૂકી ઊઠ્યો. તેમણે તે રાત્રે પણ યુદ્ધ ચાલુ રાખવાનો તદ્દન અન્યાયપૂર્ણ આદેશ આપ્યો.
એ રાત્રિએ અતિશય ભયાનક યુદ્ધ ચાલ્યું. તેમાં પાંડવપક્ષે ભીમની પત્ની હેડંબાનો પુત્ર ઘટોત્કચ તેની રાક્ષસી સેનાને સાથે લઈને આવી ગયો. તે રાત્રિયુદ્ધના બૃહનો નિષ્ણાત હતો. તેના અચાનક આગમનના સમાચારથી પાંડવસેના આનંદવિભોર બની ગઈ, જ્યારે કૌરવોમાં સોપો પડી ગયો. ઘટોત્કચે મહાસંહારપૂર્વક યુદ્ધ જારી રાખ્યું. અંતે એની સામે કર્ણ આવ્યો. બે વચ્ચે અત્યંત જોરદાર તુમુલ યુદ્ધ થયું. એક પળ તો એવી આવી ગઈ જેમાં કર્ણનો વધ નિશ્ચિત હતો પણ કણે અર્જુનને મારવા માટે જ રાખી મૂકેલી-જેનો એક જ વાર ઉપયોગ થઈ શકે તેવી દેવે આપેલી એકાદની નામની વિદ્યાનો ઉપયોગ કર્યો. આથી ઘટોત્કચ મર્યો અને કર્ણ ઉગરી ગયો. પાંડવસેનામાં હાહાકાર મચી ગયો પણ તે વખતે શ્રીકૃષ્ણ અર્જુનને કહ્યું, “હવે તારો વધ કર્ણ કરી શકશે નહિ, કેમકે તેણે તે વિદ્યાનો ઉપયોગ કરી નાંખ્યો છે. આ રીતે ઘટોત્કચનું મૃત્યુ તારા લાભમાં પરિણમ્યું
ઘટોત્કચના મૃત્યુથી કૌરવસેનામાં ઉત્સાહ પ્રગટ્યો. દ્રોણાચાર્યે ભયાનક સંહાર આદર્યો. એમાં દ્રુપદ અને વિરાટ રાજાઓનો તેણે વધ કર્યો.
યુધિષ્ઠિરનું અસત્યોચ્ચારણ અને કૃષ્ણનો આક્રોશ પંદરમા દિવસના પ્રભાતે આ વધ થયો. બીજા પણ સેંકડો વીર-યોદ્ધાઓનો બન્ને પક્ષે સંહાર થયો. દ્રોણાચાર્યનું એ વખતે એટલું બધું રૌદ્ર સ્વરૂપ હતું કે જાણે તે તાંડવ કરતા સાક્ષાત્ શંકર ન હોય તેમ લાગતું હતું. ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
૧૪૨