________________
રોકી દીધા. આથી એકલા અભિમન્યુએ ચક્રવ્યુહમાં પ્રવેશ કર્યો. એકલા અભિમન્યુએ પણ કૌરવસેનાનો પુષ્કળ કચ્ચરઘાણ બોલાવી દીધો.
નિઃશસ્ત્ર અભિમન્યુનો વધ આ બાજુ અભિમન્યુના અતુલ પરાક્રમથી ત્રાસી જઈને કર્ણ, કૃપાચાર્ય, કૃતવર્મા વગેરે એકીસાથે એની ઉપર તૂટી પડ્યા. તે વખતે તે દુઃશાસનના પુત્ર સાથે લડતો હતો. તે ઘાયલ થયો, નિઃશસ્ત્ર થઈને ભૂમિ ઉપર પડી ગયો. તે વખતે જયદ્રથે ત્યાં દોડી આવીને નિઃશસ્ત્ર અભિમન્યુના ગળા ઉપર તલવાર ચલાવીને મારી નાંખ્યો. આકાશમાં રહેલા વિદ્યાધરોએ તેને “ધિક્કાર ! ધિક્કાર !' શબ્દથી સંબોધ્યો. જયારે એકલા પણ અભિમન્યુના પરાક્રમની તેમણે ખૂબ પ્રશંસા કરી.
જયદ્રથને મારવાની અર્જુનની પ્રતિજ્ઞા એ જ વખતે સૂર્યાસ્ત થયો. અર્જુને સંશપ્તકના રાજાઓ ઉપર અપૂર્વ વિજય મેળવ્યો હતો. તેના આનંદ સાથે તે પોતાની છાવણી તરફ આવ્યો ત્યારે ત્યાં ભેંકાર શોકનું વાતાવરણ જોઈને જ તેને અભિમન્યુના મૃત્યુની કલ્પના આવી ગઈ જે સાચી ઠરી. આથી ઉશ્કેરાઈ ગયેલા અર્જુને અભિમન્યુની માતા સુભદ્રા પાસે પ્રતિજ્ઞા કરી કે, “આવતી કાલની સાંજ સુધીમાં જો હું જયદ્રથને ન મારું તો અગ્નિપ્રવેશ કરીશ.”
ચૌદમા દિવસનું પ્રભાત થયું. કૌરવપક્ષની આજે એક જ નેમ હતી કે જયદ્રથને આજે મરવા ન દેવો. તેની પૂરી રક્ષા કરવી. જો તેમાં સફળતા મળે તો પ્રતિજ્ઞા મુજબ અગ્નિપ્રવેશ કરીને અર્જુન બળી મરે. એક વાર અર્જુન ખતમ, પછી પાંડવોને જીતવાનું ખૂબ સરળ બની જાય.
અર્જુન-દ્રોણ-દુર્યોધન અને ભૂરિશ્રવા-સાત્યકિ નું યુદ્ધ અર્જુનથી જયદ્રથને દૂર રાખવા માટે દ્રોણે અર્જુનની સામે શકટયૂહ બનાવ્યો. અર્જુન સામે દ્રોણાચાર્ય ગોઠવાયા. ભયંકર ઘમસાણ મચ્યું. પુષ્કળ માનવસંહાર થયો. બાદ દુર્યોધન અને અર્જુન અથડાયા. એમ કરતાં અર્જુન જયદ્રથને પકડવા આગળ ગયો. આથી યુધિષ્ઠિર ચિંતાતુર થયા. તેમણે મહાપરાક્રમી સાત્યકિ ને અર્જુનની રક્ષા માટે મોકલ્યો. તેણે પણ શક્રવ્યુહમાં પ્રવેશ કર્યો. તેને અર્જુન સુધી ન પહોંચવા દેવા ભૂરિશ્રવા સામે આવ્યો.
બે વચ્ચે અતિ ભયાનક યુદ્ધ ચાલ્યું. લડતાં લડતાં સાત્યકિ અર્જુનના રથની સાવ પાસે આવ્યો, પણ તે જ વખતે ભૂરિશ્રવાના ઝપાટામાં સાત્યકિ આવી જતાં તેને હણવા જાય છે ત્યાં શ્રીકૃષ્ણ અર્જુનને સાવધાન કર્યો. તત્ક્ષણ અર્જુને બાણ છોડીને ભૂરિશ્રવાનો હાથ કાપી નાંખ્યો. બાદ સાત્યકિએ એકદમ ત્રાટકીને ભૂરિશ્રવાનો શિરચ્છેદ કરી નાંખ્યો.
ભીમ અને કર્ણનું યુદ્ધ : કર્ણનું વચનપાલન આ બાજુ સૂર્ય અસ્ત થવાની તૈયારી હતી. યુધિષ્ઠિર વધુ ચિંતાતુર બન્યા. તેમણે ભીમને અર્જુન તરફ રવાના કર્યો. તેણે પણ શટયૂહમાં પ્રવેશ કરીને કૌરવ-સેનાનો ભયંકર રીતે કચ્ચરઘાણ બોલાવવાનું શરૂ કર્યું. તેમાં એકાએક તેની સામે કર્ણનો રથ આવી ગયો. બંને વચ્ચે ભયંકર તુમુલ યુદ્ધ જામ્યું. ગદાના એક જોરદાર પ્રહારથી ભીમે કર્ણના રથના ચૂરેચૂરા કરી દેતાં કર્ણ બીજા રથમાં ચડીને બાણોની જોરદાર વર્ષા કરવા લાગ્યો.
એક બાણે ભીમને સખત રીતે ઘાયલ કર્યો. તે બેભાન થઈને રથમાં પડી ગયો.
તે જ વખતે કર્ણને પ્રતિજ્ઞા યાદ આવી કે, “પાંડવોમાં માત્ર અર્જુનને જ હું મારીશ.” આથી તેણે ભીમને કહ્યું, ‘ભાગ, ભાગ. રસોડે જઈને લાડુ ખા. તારું એ જ કામ છે.” આવો હૈયું ચીરી નાંખે
ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
૧૪૦
જૈન મહાભારત ભાગ-૨