________________
ની એકતા મોટો સંહાર કરીને જ રહેશે. એમની દુષ્ટ બુદ્ધિ એમને જ મારશે.
કૌરવોની અને જરાસંઘની સેના એકઠી થવાથી ઘણી વિરાટ બની ગઈ હતી. તેણે પ્રયાણ શરૂ કર્યું અને તેઓએ પણ સરસ્વતી નદીના કાંઠે પાંડવ-કૃષ્ણની સેનાથી થોડે જ દૂર પડાવ કર્યો.
પાંડવોને મારવાનો જશ લેવા દુર્યોધનની કામના રાત્રિના સમયે જરાસંઘે તમામ મહારથીઓ વગેરેને એકઠા કરીને કહ્યું, “હું આવતી કાલે જ પાંડવો વગેરેને મારીને જ જંપીશ.”
ફરીથી દુર્યોધને જરાસંઘને તેવો આગ્રહ નહિ રાખવા સાથે જણાવ્યું, “પાંડવો અને કૃષ્ણને મારવાનો યશ અમને જ લેવા દો. અમે આપને વડીલ તરીકે માન્યા છે માટે અમારો યશ તે આપનો જ યશ છે. મારી આપને નમ્ર વિનંતી છે કે તમે અમારું યુદ્ધ પૂર્ણ થાય ત્યાં સુધી ચૂપચાપ બેસી રહો અને બધું જોયા કરો. અમે બધું કામ પતાવી દઈશું.”
દુર્યોધનની આ વિનંતીનો જરાસંઘે સ્વીકાર કર્યો. તેણે શાંતિ પકડીને બાજુ ઉપર ખસી જવાનું પસંદ કર્યું.
સેનાપતિરૂપે ભીષ્મની વરણી ત્યાર બાદ દુર્યોધને ભીષ્મ પિતામહ વગેરેને એકઠા કરીને સહુની યુદ્ધમાં મદદ માંગી અને સહુને પૂછ્યું, “આપણામાં મહારથી, અતિરથી, રથી, અર્ધરથી કોણ કોણ છે ? કોને આપણે સેનાધિપતિ બનાવીશું ? વગેરે.”
પિતામહે તેને કહ્યું, “તું જ બધું ક્યાં નથી જાણતો? આ બધું અમને પૂછવાની તારે શી જરૂર છે? હા, એક વાત હું તને કરી દઉં કે જે રાધેય છે તે યુદ્ધના સમયમાં પણ બહુ પ્રમાદી રહે છે, માટે તેને મહારથી ન ગણતાં અર્ધરથી જ ગણવો જોઈએ.”
આ શબ્દો સાંભળીને કર્ણ લાલપીળો થઈને બોલ્યો, “દુર્યોધન ! જ્યાં સુધી પિતામહનું યુદ્ધમાં અતિરથીપણું (નેતૃત્વ) રહેશે ત્યાં સુધી હું ધનુષ ધારણ કરીશ નહિ.” આમ કહીને કર્ણ ત્યાંથી ચાલ્યો ગયો.
આથી દુર્યોધન ઉદાસ થઈ ગયો. તે જોઈને ભીખે તેને કહ્યું, “હું બેઠો છું ત્યાં સુધી તું જરાય ચિંતા ન કર.'
દુર્યોધને કહ્યું, “જો એમ જ હોય તો તમે જ યુદ્ધમાં સેનાધિપતિનું પદ સ્વીકારો.” ભીખે દુર્યોધનની વિનંતી સ્વીકારતાં તરત તેમનો સેનાધિપતિપદે દુર્યોધને અભિષેક કર્યો.
શ્રીકૃષ્ણ સારથિ : ધૃષ્ટદ્યુમ્ન સેનાપતિ આ બાજુ યુધિષ્ઠિરે શ્રીકૃષ્ણને કૌરવોની સાથે સંગ્રામ ખેલવાનું નેતૃત્વ લેવા જણાવ્યું ત્યારે શ્રીકૃષ્ણે કહ્યું, “કૌરવોને તો તમે પાંડવો જ જીતી શકો તેમ છો. મારી સહાયની તમારે કશી જરૂર નથી. છતાં તું ઈચ્છે છે તો હું અર્જુનના રથનો સારથિ બનીશ.”
યુધિષ્ઠિરે શ્રીકૃષ્ણની ભાવનાનો સ્વીકાર કર્યો અને યુદ્ધની તૈયારીઓ શરૂ કરી. અનેક રાજાઓની સાથે વિચારણા કરીને દ્રુપદ રાજાના પુત્ર ધૃષ્ટદ્યુમ્નને યુદ્ધના સેનાપતિપદે અભિષિક્ત કર્યો.
બીજી બાજુથી હેડંબાનો પુત્ર ઘટોત્કચ પણ શસ્ત્રસજ્જ બનીને યુદ્ધ માટે આવી ગયો.
અને...યુદ્ધ શરૂ કરવાના સમયને સૂચવતા વાજિંત્રોના નાદ વગેરે જોરથી શરૂ થઈ ગયા. ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
૧૧૨