Page Text
________________
રીતે પાકીને નીચે પડેલાં જાંબુને જ વીણીને આપણે ક્યાં નથી ખાઈ શકતા? એ માટે વૃક્ષની લૂમના જાંબુ તોડવાની શી જરૂર છે? એ ભલે ને ત્યાં જ રહ્યા ! રાતના સમયે ભૂખી થયેલી ખિસકોલીઓ કે ભૂખ્યા થયેલાં માળાના પંખીઓ એ જાંબુ ખાઈ લઈને પોતાની ક્ષુધા શાન્ત કરી શકશે.”
જૈન શાસ્ત્રકારોએ આ દૃષ્ટાંત આપીને માનવ-સ્વભાવના છ પ્રકારો બતાવ્યા છે. કેટલાક માનવો અત્યંત ક્રૂર અને ઘાતકી માનસ ધરાવતા હોય છે જેમને બીજાઓનો કશો વિચાર કદી આવતો નથી. તેઓ પોતાની ઈષ્ટસિદ્ધિ બીજી નિર્દોષ રીતે થઈ શકતી હોય તો પણ તે રીત ન અપનાવતાં ક્રૂર અને ઘાતકી રીતોથી જ કામ લે છે. આવા માણસો પહેલા નંબરના મિત્ર જેવા છે. તેમના ક્રૂર સ્વભાવને કૃષ્ણલેશ્યા કહેવામાં આવી છે.
જેમ જેમ આ સ્વભાવમાં ક્રૂરતા ઘટતી જાય છે, સૌમ્યતા આવતી જાય છે તેમ તેમ તેમનામાં બીજાનો વિચાર કરવાની લાગણી પેદા થતી જાય છે. આ લોકો પોતાનું પેટ ભરે છે છતાં બીજાના પેટનો ઉત્તરોત્તર અધિક અધિક વિચાર કરતા એટલે સુધી વધે છે કે બીજાને જરાય નુકસાન ન થાય અને પોતાનું પેટ ભરાઈ જાય. આવા માણસોની ઉત્તરોત્તર સારી થતી જતી લાગણીઓને શાસ્ત્રજ્ઞોએ ક્રમશઃ નીલલેશ્યા, કાપોતલેશ્યા, તેજોવેશ્યા, પબલેશ્યા અને શુક્લલેશ્યા કહી છે.
સંસારમાં જીવતા માણસને વધુમાં વધુ શું જોઈએ? બે ટંકનું ભોજન, અંગે વસ્ત્ર અને માનભેર સૂવા માટે થોડીક જમીન.... આટલેથી જેઓ સંતોષ માને છે અને બીજાઓને ત્રાસ દેવામાં જેઓ રાજી નથી તેઓ શુક્લલેશ્યાની માનવીય લાગણી ધરાવે છે. આમાં જેમ જેમ સ્વાર્થ વધતો જાય અને બીજાનો વિચાર કરવાની વૃત્તિ ખતમ થતી જાય, ક્રૂરતા આવતી જાય તેમ તેમ વેશ્યા વધુ ને વધુ કાળી યાવત્ કૃષ્ણલેશ્યા બને છે.
આજનો બુદ્ધિજીવી પાંચસોથી હજાર માણસોનો સત્તાધારી વર્ગ કૃષ્ણલેશ્યા ધરાવે છે એમ કહીએ તો તે ખોટું નહિ હોય. તેઓ સ્વના, કદાચ વધુમાં સ્વજનના અને સ્નેહીજનના હિત ખાતર કેટલા લાખો સ્વદેશી લોકોનું અહિત આચરતા હોય છે !
શ્રીકૃષ્ણની દેવી ભેરી મને અહીં શ્રીકૃષ્ણની દેવદત્ત ભેરી યાદ આવે છે, જેનું દર છ મહિને એક વાર વાદન થતું, જેને સાંભળનારા સહુના રોગો નષ્ટ થઈ જતા હતા. પણ એક વાર કોઈ ધનાઢ્ય રોગી આદમી ભેરીવાદન વખતે પહોંચી ન શક્યો. બીજા છ માસ સુધી રોગની પીડા સહવાની તેનામાં શક્તિ ન હતી. તેણે ભેરીવાદકને સોનામહોરો આપીને ફોડી નાંખ્યો. ભરીનો એક કટકો લઈ લીધો. ત્યાં બીજો લાકડાનો કટકો ગોઠવાઈ ગયો. ભેરીના કટકાને ઘસીને ચાટી જતાં તે ધનાઢયને રોગશાન્તિ થઈ.
આ સમાચાર પ્રસરવા લાગ્યા. બીજા પણ અનેક અસહિષ્ણુ રોગીઓ ભેરીવાદક પાસે જવા લાગ્યા. ધનની લાલચમાં લપેટાયેલા ભેરીવાદકે દરેકને ટૂકડો આપવાનું શરૂ કર્યું. કૃત્રિમ ટૂકડા ગોઠવાતા ગયા. એમ આખી ભેરી કૃત્રિમ ટૂકડાઓની બની ગઈ.
છ માસ થતાં ભેરીવાદનનો સમય આવી ગયો, હજારો રોગીઓ ત્યાં આવી ઊભા. શ્રીકૃષ્ણ ભેરી વગાડવાનો હુકમ કર્યો પણ ભેરી ન વાગી.
હાય, પાંચસો-હજાર ધનાઢયોએ પોતાનો સ્વાર્થ સાધી લઈને લાખો ગરીબોના આરોગ્યની કબર ખોદી નાંખી ! આજનો સત્તાધારી બુદ્ધિજીવી વર્ગ આવા પ્રકારનો છે. કરોડો વર્ષોની ભારતીય સંસ્કૃતિના સર્વહિતકર તત્ત્વોને તે ઉથલાવી રહેલ છે.
ધર્મ તો મારો સ્વભાવ છે.
૧૦૬
જૈન મહાભારત ભાગ-૨
| SR No. | 009165 |
| Book Title | Jain Mahabharat Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandrashekharvijay |
| Publisher | Kamal Prakashan |
| Publication Year | 2004 |
| Total Pages | 222 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 1 MB |