Page Text
________________
અને યતના એટલે એક પ્રકારની રક્ષા. આપણા આત્માની, આપણા વ્રતની રક્ષા જેના કારણે થાય તેને યતના કહેવાય છે. આજે જયણાનો અર્થ ‘છૂટ’ કરીને જેઓ સમજાવે છે તે બરાબર નથી. મુહપત્તીના બોલમાં જે જયણા છે તે પણ પરમાર્થથી વ્રતની રક્ષા સ્વરૂપ અર્થમાં જ છે. કારણ કે જે જીવોની રક્ષા થઇ શકે એવી નથી એ જીવોસંબંધી વ્રત લીધું ન હોવાથી વ્રતની રક્ષા થઇ જાય છે. તે વખતે જીવહિંસાની છૂટ આપવાનો આશય નથી, વ્રતભંગ ન થાય અને વ્રતની રક્ષા થાય એવો આશય છે. ‘યતના’નો અર્થ ‘વિરાધનાથી બચવું' તે પણ છે અને ‘ગુણની રક્ષા કરવી’ તે પણ યતના કહેવાય છે. જો ગુણની-વ્રતની રક્ષા નહિ થાય તો પરિણામે વિરાધના થવાની જ છે. આ રીતે તાત્પર્યાર્થ એક હોવાથી ‘યતના’નો અર્થ ‘રક્ષા’ કર્યો છે. આવેલા ગુણો આંખના પલકારામાં જતા રહેતા હોય છે એવા વખતે એ ગુણોને ટકાવવા માટે ઉત્કટ કોટિનો પ્રયત્ન કરવો પડે. એ માટે જ આ યતના બતાવી છે. શ્રી મહાવીરસ્વામી પરમાત્મા પૂર્વભવમાં માત્ર એકવચનના કારણે સમ્યગ્દર્શન ગુમાવી બેઠા. અશુભ પરિણામ આવ્યા પછી તેનો તરત અમલ ન કરો, થોડી વાર થોભી જાઓ તો એ પરિણામ થોડી વારમાં જતા રહેશે. નહિ જાય તોપણ આવેગ તો ઓછો થઇ જાય. સારી પ્રવૃત્તિમાં જીવવાનું કામ કપરું છે, એની ના નહિ. પણ સારા પરિણામમાં રમવાનું કામ એટલું કપરું નથી. આપણે ધારીએ તો એ અવસ્થામાં મજેથી જીવી શકીએ. કોઇ ઉઘરાણી ન આપે તોય આર્ત્તધ્યાન કરવાની જરૂર નથી. આપણા નસીબમાં હશે તો દેવાદાર સામેથી આપી જશે અને જો નસીબમાં નહિ હોય તો ગમે તેટલું માંગવા છતાં નહિ જ આપે. તેમાં આટલી બધી હાયવોય શું ? આપણે રસ્તે રખડતા તો નથી ને ? આ ઉઘરાણી ખાતર માબાપ, સગાસંબંધી, પરિચિતને શા માટે સંતાપ પહોંચાડવો ? મહેરબાની કરીને આવું કામ ના કરશો. આપણે જેને આપણું લેણું માનીએ છીએ તે જ્ઞાનીની દૃષ્ટિએ દેવું હોઇ શકે. આપણે કોઇકનું લઇને જલસા કર્યા હશે તેથી જ આજે એ આપણું લઇને જલસા કરે છે, દેવું ચૂકવતો નથી. એક વાર આશા શ્રી સમકિતના સડસઠ બોલની સજ્ઝાય = ૧૦૪
મૂકી દો, તો શાંતિ સ્થપાઇ જશે. એક વાર આચાર્યભગવંતે કહ્યું હતું કે આ દુનિયાની નાશવંત ચીજો પર અધિકાર જમાવવો એ મોટામાં મોટી બેવકૂફી છે. આજે તમે ખોટા દૃષ્ટિકોણથી વિચારો છો માટે દુ:ખી થાઓ છો. તમને એક વાર કહ્યું હતું કે - આપણને જે દુ:ખ આવ્યું છે તેના કરતાં દુ:ખ આપણે આપ્યું છે વધારે; કયા મોઢે દુઃખની ફરિયાદ કરીએ ? સમ્યક્ત્વગુણની રક્ષા માટે છ જયણા છે. જે પર એટલે અન્યદર્શનીના તીર્થ હોય, તેમના દેવો હોય તેમને વંદન-નમન ન કરવું તેમ જ અન્યદર્શની કે તેમના દેવ વડે ગ્રહણ કરાયેલા આપણા ચૈત્યમાં પણ વંદન વગેરે ન કરવું. વંદન એટલે હાથ જોડવા અને નમન એટલે માથું નમાવવું. આજે ઘણા કહે કે ‘મર્ત્યએણ વંદામિ' કહેવામાં મિથ્યાત્વ લાગી જાય ? અહીં
જણાવ્યું છે કે - આ વંદન અને નમન જો કરવામાં આવે તો વ્રતની રક્ષા નહિ થાય. કારણ કે ગુણની કિંમત સમજાઇ ન હોવાથી અન્યદર્શની કે મિથ્યાત્વીને વંદનાદિ કરવાનું બને છે. દાન એટલે તેમને ઇષ્ટ એવા અન્નાદિનું દાન ન કરવું. ઉપાધ્યાયજી મહારાજે શરત બહુ આકરી બતાવી છે - એવું તમને લાગશે પણ એને સ્વીકાર્યા વગર નહિ ચાલે. સ૦ ઉચિતદાન પણ નહિ આપવાનું ?
ઉચિતદાનની ના નથી. આ તો ગૌરવભક્તિપૂર્વક જે સુપાત્રદાન આપવાનું છે - એની ના પાડી છે. તેમને સાધુ કે સુપાત્ર માનીને આપો, તો વ્રતની રક્ષા નહિ જ થાય. આથી તેમને દાન કરવાની એટલે કે
સુપાત્રદાન કરવાની ના પાડી છે - આ ત્રીજી જયણા છે. આ દાન કરવાની ના પાડ્યા પછી અનુપ્રદાનની ના પાડી છે. અનુપ્રદાન એટલે વારંવાર આપવું તે. આ રીતે અનુપ્રદાન ન કરવું એ ચોથી જયણા છે, અહીં
ઉચિતદાનની વાત નથી. આપણા પરિણામ નિર્ધ્વસ ન બને કે ધર્મ ન વગોવાય તે માટે ઉચિતદાન કરવાની ના નથી. ઘરે આવ્યા માટે આપી
-
દેવું - એ જુદી વાત છે અને શોધી શોધીને આપવું, ‘આ પણ એક માર્ગ છે’ એમ સમજીને આપવું - એ જુદું. આવેલાનું ઔચિત્ય જાળવવાની ના નથી, પણ શોધી શોધીને આપવું એ તો એક પ્રકારની ભક્તિ જ શ્રી સમકિતના સડસઠ બોલની સજ્ઝાય – ૧૦૫
| SR No. | 009156 |
| Book Title | Samkitna Sadsath bolni Sazzaya Vachna |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 91 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 1 MB |