Page Text
________________
છે. આવી વ્યક્તિ એક વાર પણ ન કરવી, અનેકવાર પણ ન કરવી. એક વાર ભૂલથી થાય પણ વારંવાર તો ન જ કરવી – તે જણાવવા માટે ચોથી જયણા છે. અહીં જણાવે છે કે કુપાત્રને પાત્રમતિએ આપવામાં દોષ લાગે છે, તેને અનુકંપા પણ ન કહેવાય. કારણ કે અનુકંપા તો દીનદુ:ખી અનાથ વગેરેની હોય. આ તો સુપાત્ર પણ નથી અને અનુકંપાપાત્ર પણ નથી. તેથી તેને ઉચિતદાન આપવાનું જણાવ્યું છે. આ તો દાન આપે અને પાછા કહે કે- “આપણે તો એમને સારા માનીને આપીએ , એમનું એ જાણે...' આ તો બધો માત્ર વાણીનો વિલાસ છે. સવ ઉચિતદાનથી પણ પુણ્ય બંધાય ?
તમે પુણ્યબંધ ઉપર નજર શા માટે રાખો છો ? દાનથી પુણ્ય બંધાય છે – એની ના નહિ, પરંતુ દાન પુણ્ય બાંધવા માટે નથી, ભવથી નિસ્તરવા માટે અને ધનની મૂચ્છ ઉતારવા માટે છે. ગૃહસ્થપણાનાં બધાં જ ધર્માનુષ્ઠાનનું ફળ ચારિત્રમોહનીય કર્મની નિર્જરા છે – એટલું યાદ રાખવું. ઔચિત્ય તમારે કે અમારે જાળવવું પડે – એ જુદી વાત. અમારે પણ અમારી સામાચારીનો કે સિદ્ધાંતનો ભંગ ન થાય એ રીતે ઔચિત્ય જાળવવાનું. આ કામ પણ વડીલોનું - ગીતાર્થ ગુરુભગવંતોનું છે; નાના સાધુએ જાતે આ ઔચિત્ય જાળવવાની જરૂર નથી. આચાર્યભગવંત કહે એટલું કરવાનું. આજે તો બધાને જ સરખા માનવા અને કોઇનો ભેદભાવ ન કરવો – એમાં ગૌરવ મનાય છે. આવું કરનારા આ સજઝાય ભણ્યા નથી – એમ કહેવું પડે. ‘દિગંબરો કે સ્થાનકવાસીને આપણા ભાઇ માનવા જોઇએ, ચારે ફીરકા છેવટે જૈન જ છે...” આવું આવું બોલે તેઓ જયણા કઈ રીતે જાળવી શકે ? જેઓ ભગવાનની મૂર્તિને ન માને તેને આપણા ભાઇ કહેવાય ? જે દિગંબરને શાસ્ત્રકારોએ દસમા નિનવ તરીકે જાહેર કર્યા તેના અનુયાયીને આપણા ભાઇ મનાય ? ઔચિત્ય તો એમનું પણ જાળવી લઇએ. પરંતુ તેમને ભાઇ માનવાની વાત ન કરાય. જેઓ ભગવાનની એક પણ વાતને ન માને તેને મિથ્યાત્વી કહેવાય. એ મિથ્યાત્વીની સાથે વંદન, નમન, દાન, અનુપ્રદાન કે આલાપસંલાપનો
વ્યવહાર ન કરવો. આમાં તેમનો તિરસ્કાર નથી, આ પ્રયત્ન આપણા વ્રતની રક્ષા માટેનો છે. તિરસ્કાર જૈનેતરનો પણ નથી કરતા તો આ કહેવાતા જૈનોનો શા માટે કરીએ ? તેમનો સત્કાર ન કરીએ અને તેઓ તિરસ્કાર સમજે - એનો કોઈ ઉપાય નથી. આપણને પુણ્યથી મળેલી વસ્તુને જ્યાં-ત્યાં નાખવાની વાત નહિ કરવાની. ઔચિત્ય જાળવવા માટે આપીએ એ જુદી વાત, બાકી તો મળેલી વસ્તુને ભક્તિપૂર્વક પાત્રમાં જ આપવી છે. આજે આપણે જયણા પાળી નથી શકતા તેનું કારણ એક જ છે કે બધાની સાથેના સંબંધ જાળવી રાખવા છે. આપણે લોકોના સંબંધ જાળવવાને બદલે કર્મનો સંબંધ તોડવા માટે મહેનત કરવી છે. ચાર ફીરકાને સમકિતી માનવાની વાત મિથ્યાત્વના ઘરની છે. તેમના ઘરે મિઠાઇનું બોક્સ મોકલવાનું, પણ તેમને તિલક કરી બહુમાન કરવાની જરૂર નથી. અપાત્રને પાત્ર માનીને આપવું એમાં મિથ્યાત્વ, આજ્ઞાભંગ, અનવસ્થા અને વિરાધના : આ ચાર દોષ લાગે.
આ દુનિયાના દરેક ક્ષેત્રમાં આપણે શ્રદ્ધાથી જ કામ લેતા હોઇએ છીએ. એક આ ધર્મના ક્ષેત્રમાં જ શ્રદ્ધાને બદલે દલીલોથી કામ લઇએ છીએ. ભગવાને જે જે આજ્ઞાઓ આપી છે તે એકાંતે આપણા માટે હિતકારક છે. એમાં દલીલ કરવાને બદલે શ્રદ્ધા કેળવવાની જરૂર છે. ચાર પ્રકારની જયણા આપણે જોઇ ગયા. પાંચમી જયણા એટલે આવા પરતીર્થિકોની સાથે આલાપ – સામેથી વાત ન કરાય. તેમની સાથે વગર બોલાવ્યું બોલવું તેને આલાપ કહેવાય અને વારંવાર આલાપ કરવો તેને સંલાપ કહેવાય. આવો આલાપ કે સંલાપ ન કરવો – એ પાંચમી અને છઠ્ઠી જયણા છે. આ જયણાથી સમકિત પણ દીપે છે અને વ્યવહાર પણ દીપે છે. વ્રતરક્ષા માટે જે કોઇ પ્રયત્ન કરાય તે બધો જ જયણાસ્વરૂપ છે. તેથી જ અનેક પ્રકારની જયણા જણાવી છે. અહીં આ જયણાનું પાલન કરનાર ગોશાળાના મતના ઉપાસક એવા કુંભારનું દૃષ્ટાંત ઉપાસકદશાંગનામના અંગમાં આવે છે. એક વાર એ કુંભારે બધાં માટીનાં વાસણો બનાવીને મૂક્યાં હતાં. ત્યાં ભગવાન આવ્યા ને ભગવાને પૂછ્યું
શ્રી સમકિતના સડસઠ બોલની સજઝાય . ૧૦૭
શ્રી સમકિતના સડસઠ બોલની સજઝાય ૧૦૬
| SR No. | 009156 |
| Book Title | Samkitna Sadsath bolni Sazzaya Vachna |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 91 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 1 MB |