________________
આપણા વીતેલા જીવનનો ખૂબ જ શાંતિથી વિચાર કરવાની જરૂર છે. કંઈકેટલાય જીવોએ આપણી ઉપર ઉપકાર કર્યો છે. એનો વિચાર કરી અવસરે સભાની વચ્ચે પણ વર્ણવવાનું યાદ રાખવું જોઈએ. સામાન્યધર્મને પણ પાલનની ઉપેક્ષા અને તો લોકોત્તર-વિશિષ્ટધર્મની ઉપેક્ષાનું જ કારણ બનશે. આત્મિક કે ભૌતિક વિકાસ-માત્રનો અવરોધક અહંકાર છે. ઉપર જણાવ્યા મુજબ કૃતજ્ઞતાની પ્રાપ્તિ દ્વારા એ અહંકારને દૂર કરવા માટે સરિણ વચન વાળુપતે.” આ સામાન્યધર્મ ખૂબ જ અદ્ભુત સાધન
પાંચમા સામાન્યધર્મનું વર્ણન કરતી વખતે શ્લોકમાં ફરમાવ્યું છે કે “અનુજોવો ત્રસ્યા..’ આશય એ છે કે ઉપર જણાવ્યા મુજબ કૃતજ્ઞતાના કારણે કૃતજ્ઞજનોને ખૂબ જ સરળતાથી લક્ષ્મી-સમ્પત્તિ-વિભૂતિ પ્રાપ્ત થતી હોય છે. એવા વખતે લક્ષ્મીનો મદ કરવો નહિ'-એ સામાન્યધર્મ છે. આમ પણ; કોઈ પણ વસ્તુનો મદ કરવાની જરૂર નથી. દરેક આત્માઓ શુદ્ધસ્વરૂપની અપેક્ષાએ એક જ જાતના સ્વરૂપને ધરનારા છે. જે કાંઈ થોડોઘણો ફરક પડે છે તે કર્મના ઉદયને આશ્રયીને પડે છે. એ વિચિત્રતા કર્મને આભારી છે. ખરી રીતે તો તેની સાથે આત્માને કોઈ સંબંધ નથી. આવી કર્મની વિચિત્રતાના કારણે અનુભવાતી વિષમ-સ્થિતિને આગળ કરી ‘હું મહાન છું', ‘મારા જેવો કોઈ નથી.”–આવું વિચારવું-તે એક જાતનું ભારે અજ્ઞાન છે. જ્ઞાનીઓની નજરે એવો કોઈ ભેદ નથી. આમ છતાં પ્રાપ્ત થયેલી લક્ષ્મીમાં અજ્ઞાનાદિના કારણે ઉત્સુક-અહંકાર (ગર્વ) મોટા ભાગે થતો હોય છે, તેથી સામાન્યધર્મના વર્ણનમાં
( ૩૦
