________________
આ રીતે ઘરે આવેલાનો સંભ્રમપૂર્વક સત્કાર કર્યા પછી તેમને જે પ્રિય-ઈષ્ટ છે; તે કાર્ય કરવાનો અવસર પ્રાપ્ત થાય છે. શતિ-અનુસાર એ કાર્ય કર્યા પછી મૌન ધારણ કરવા સ્વરૂપ ત્રીજો સામાન્યધર્મ છે. શ્લોકમાં ‘પ્રિયં વૃત્વા મૌનન' આ પદોથી જણાવેલો આ સામાન્યધર્મ આમ જુઓ તો સરળ છે. પરન્તુ વર્તમાન પરિસ્થિતિ જોતાં એમ લાગે છે કે-એ ધર્મ આચરવાનું પણ ઘણું અધરું જણાય છે. લોકોત્તરધર્મની આરાધના કરવા માટે પ્રયત્નશીલ બનેલા આત્માઓ પણ જ્યારે કોઈનું પણ પ્રિય કરીને મૌન જાળવવા માટે સમર્થ બની શકતા નથી-એમ જોવા મળે ત્યારે પ્રિયં વા મૌનમ - આ સામાન્યધર્મનો ઉપદેશ કરવા પાછળનો આશય સમજી શકાય છે. કોઈનું પણ પ્રિય કરીને મૌન રહેવાથી આપણે સારા દેખાવાની વૃત્તિનો ત્યાગ થાય છે. અને પ્રિય કરવાથી સારા થવાની વૃત્તિ પ્રાપ્ત થાય છે. સારા થવાના બદલે સારા દેખાઈએ-એ માટેનો પ્રયત્ન ખરી રીતે ધર્મ નથી. બહારથી ગમે તેટલો સારો ધર્મ કરીએ, પરંતુ તે જે સારા દેખાવા માટે હોય તો તે ધર્મનો કોઈ અર્થ નથી. સારા થવા માટે સારા દેખાવાની વૃત્તિ ઉપર નિયંત્રણ મૂકવાની સૌથી પ્રથમ આવશ્યકતા છે, જે પ્રિયં ત્વા નૌન - આ સામાન્યધર્મથી શક્ય છે. જ્યાં સુધી સારા દેખાવાની વૃત્તિ પડી હશે ત્યાં સુધી સારા થઈએ-એ વાતમાં કોઈ તથ્ય નથી. લાંચ આપ્યા પછી જેમ કોઈને કહેતા નથી, તેમ આપણે સારું કર્યું હોય એ કોઈને કહેવું નહિ. “સારું કામ કરીએ અને કોઈ ના જાણે તો કામની કિંમત શી?” આવી માન્યતા જ પ્રિય
