Page Text
________________
૩૩૪
ચોથા ગણધર - વ્યક્ત
ગણધરવાદ
(૧) વ્યવહારનયથી બીજા જીવને જે મારે તે હિંસક.
વ્યવહારનયથી બીજા જીવને જે ન મારે તે અહિંસક. (૨) નિશ્ચયનયથી બીજા જીવને ભલે ન મારે, પણ મારવાના પરિણામવાળો હોય તો
તે દુષ્ટ હૃદયવાળો હોવાથી હિંસક. નિશ્ચયનયથી બીજા જીવને ભલે મારે, તો પણ મારવાના પરિણામ ન હોય ત્યારે શુદ્ધહૃદય હોવાથી અહિંસક.
ઉપરની ચર્ચા-વિચારણા કરતાં સમજાશે કે આ લોક બીજા જીવોથી ધારો કે ઘનીભૂત ન હોય અને વિરલીભૂત હોય તો પણ અન્ય જીવોને મારવાના પરિણામ જેના વર્તે છે તે કસાઈની જેમ હિંસક છે અને આ લોક જીવોથી ભલે ઘનીભૂત હોય પણ અન્ય જીવોને હણવાના પરિણામ જેના નથી તે વૈદ્યની જેમ અહિંસક છે. માટે લોકની ઘનીભૂતતા કે વિરલીભૂતતા અથવા જીવઘાત કે જીવઘાતનો અભાવ એ હિંસકતાનાં કે અહિંસકતાનાં કારણો નથી. પરંતુ હૃદયગત દુષ્ટ પરિણામ એ હિંસકતાનું અને શુદ્ધ પરિણામ એ અહિંસકતાનું કારણ છે.
આ પ્રમાણે હિંસા અને અહિંસાનું સ્વરૂપ હોવાથી જીવરક્ષાના પરિણામવાળા સાધુ ક્યારેક વિહારાદિમાં સ્થાવરાદિકાયની જીવહિંસા કરતા હોવા છતાં પણ અહિંસક જ કહેવાય છે. આ જ વાત હવે પછીની ગાથામાં સ્પષ્ટ સમજાવે છે. ll૧૭૬૩-૧૭૬૪
पंचसमिओ तिगुत्तो, नाणी अवि हिंसओ न विवरीओ । होउ व संपत्ती से मा वा जीवोवरोहेणं ॥१७६५॥ (पञ्चसमितस्त्रिगुप्तो ज्ञानी अपि हिंसको न विपरीतः । भवतु वा संपत्तिस्तस्य मा वा जीवोपरोधेन ॥)
ગાથાર્થ - પાંચ સમિતિથી અને ત્રણ ગુપ્તિથી યુક્ત તથા જીવની રક્ષાના જ્ઞાન અને ક્રિયાના ઉપયોગવાળા મુનિ (જીવઘાત કરતા છતા પણ) અહિંસક જાણવા અને તેનાથી વિપરીત એવો (અવિરત) જીવ જીવઘાત ન કરતો છતો પણ અહિંસક ન જાણવો. અથવા કીટાદિ શુક્રજંતુઓના ઉપઘાત વડે હિંસાની પ્રાપ્તિ થાય છે. પણ તે સાધુને થતી નથી. /૧૭૬૫l
વિવેચન - ૧૭૬૩-૧૭૬૪ ગાથામાં સ્પષ્ટ જ કહ્યું છે કે ક્યારેક જીવઘાત કરતો
| SR No. | 009132 |
| Book Title | Gandharwad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dhirajlal D Mehta |
| Publisher | Jain Dharm Prasaran Samiti |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 650 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 4 MB |