Page Text
________________
अष्टसहस्त्रीतात्पर्यविवरणम्
तीर्थकृत्समयानां च परस्परविरोधतः ।। सर्वेषामाप्तता नास्ति कश्चिदेव भवेद् गुरुः ॥३॥
अष्टसहस्त्रीतात्पर्यविवरणम्
सम्बन्धाभ्यां वैशिष्ट्यनिवेशात् । स्वाश्रयत्वं वृत्तित्वं च स्वाश्रयीभूतचक्षुःसंयुक्तमन:प्रतियोगिकविजातीयसंयोगसम्बन्धेन ग्राह्यम्, तेन पुरुषान्तरीयवह्निचक्षुःसंयोगे पुरुषान्तरीयपर्वतचक्षुःसंयोगवैशिष्ट्यविरहान्नानुपपत्तिः । प्रतिबध्यतावच्छेदकः सम्बन्धः समवायः, प्रतिबन्धकतावच्छेदकः स्वाश्रयसंयुक्तमनःप्रतियोगिकविजातीयसंयोगः, निरुक्तसंयोगविशिष्टात्ममन:संयोगस्यैव प्रकृतसामग्रीत्वे समवाय एव वा । न तु प्रतिबध्यतावच्छेदकः सम्बन्धी विधेयता, प्रतिबन्धकतावच्छेदकश्च समवायः, तथा सत्येकपुरुषस्य तथाविधलौकिकप्रत्यक्षसामग्रीसत्त्वे पुरुषान्तरस्य तथाविधानुमित्युत्पादानापत्तिवारणाय तत्पुरुषीयत्वं निवेश्य कार्यकारणभावकल्पने गौरवप्रसङ्गात् ।
अथ पर्वतो वह्निमानिति लौकिकप्रत्यक्षसामग्रीसत्त्वे पर्वते घटानुमितेर्वह्नयनुमितेश्च सामग्रीसत्त्वे पर्वतो वह्निमानित्यनुमित्यनुत्पत्त्यापत्तिः । न चेष्टापत्तिः, भिन्नविषयेऽनुमितिसामग्रया बलवत्त्वात्तदा वह्निघटोभयसमूहालम्बनानुमित्युत्पत्तौ बाधकाभावेनेष्टापत्तेः कर्तुमशक्यत्वात् । न च पर्वतो वह्निमानित्यनुमिति प्रति भिन्नविषयकानुमितिसामग्रयभावविशिष्टायाः पर्वतो वह्निमानिति लौकिकप्रत्यक्षसामग्रयाः प्रतिबन्धकत्वान्नोक्तानुपपत्तिः, एवं सति वह्नयादिप्रत्यक्षे घटाद्यनुमितिसामग्र्याः प्रतिबन्धकत्वाद् घटादिलौकिकप्रत्यक्षसामग्रीकाले वह्निप्रत्यक्षनिहाय भिन्नविषयकानुमितिसामग्रीप्रतिबन्धकतायामपि समानविषयकलौकिकप्रत्यक्षसामग्र्या उत्तेजकत्वावश्यकत्वात् । यदा घटलौकिकप्रत्यक्षसामग्री तदनुमितिसामग्री च वह्निलौकिकप्रत्यक्षसामग्री तदनुमितिसामग्री च तदा भिन्नविषयकानुमितिसामग्र्यभावविशिष्टवह्निलौकिकप्रत्यक्षसामग्र्यभावसत्त्वात् पर्वतो वह्निमानित्यनुमितेः समानविषयकलौकिकप्रत्यक्षसामग्रयभावविशिष्टघटानुमितिसामग्र्यभावसत्त्वात् पर्वतो वह्निमानिति प्रत्यक्षस्य चापत्तेरिति चेत्, मैवम्, सामग्रीचतुष्टयमेलनदशायां ज्ञानद्वययौगपद्यापत्तिभिया पर्वतो वह्निमानिति लौकिकप्रत्यक्षसामग्रीप्रतिबन्धकतावच्छेदककोटिनिविष्टाभावप्रतियोगिभिन्नविषयकानुमितिसामग्रयां समानविषयकप्रत्यक्षसामग्रयभावस्यापि विशेषणस्य निवेशात् । न चैवं समानविषयकप्रत्यक्षसामग्रयामपि भिन्नविषयकानुमितिसामग्रयभावनिवेशे अनवस्था, तन्निवेशे प्रयोजना
| SR No. | 009089 |
| Book Title | Ashtasahastritatparya Vivaranam Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vairagyarativijay |
| Publisher | Pravachan Prakashan Puna |
| Publication Year | 2004 |
| Total Pages | 450 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati & Philosophy |
| File Size | 1 MB |