Page Text
________________
प्रथमो भागः [परि०१-का० ३]
इति भगवतो महत्त्वे साध्ये तीर्थकरत्त्वं साधनं कुतः प्रमाणात् सिद्धम् ? न तावदध्यक्षात्तस्य तदविषयत्वात्साध्यवत् । नाप्यनुमानात् तदविनाभाविलिङ्गा
अष्टसहस्रीतात्पर्यविवरणम् भावेन तत्रैव विश्रान्तेरनवस्थापत्त्ययोगात् । वस्तुतः पर्वतो वह्निमानिति लौकिकप्रत्यक्षसामग्रीकालीनघटाद्यनुमितिकाले वह्नयनुमित्यनभ्युपगमात्कामपि सामग्रीमनुत्तेजकीकृत्य वह्निलौकिकप्रत्यक्षसामग्रीत्वेनैव वह्नयनुमितौ प्रतिबन्धकत्वकल्पनान्न दोषः ।
अथ वह्नयादिविषयकलौकिकप्रत्यक्षसामग्रीकाले वन्यनुमित्सासत्त्वे वह्नयनुमित्युत्पत्तेस्तत्प्रतिबन्धकतावच्छेदककोटौ वढ्यनुमित्साया उत्तेजकत्वं स्वीकार्यम्, तच्च केन रूपेण ? (१) न तावदनुमित्सात्वेन, वह्निलौकिकप्रत्यक्षसामग्रीसत्त्वे घटानुमित्सयापि वढ्यनुमित्युत्पादापत्तेः । (२) नापि पर्वतोद्देश्यकवह्निविधेयकानुमितिविषयकेच्छात्वेन, घटानुमित्साया अपि पर्वतोद्देश्यकवह्निघटोभयविधेयकसमूहालम्बनानुमितिविषयकत्वेनोक्तदोषानुद्धारात् । (३) नापि पर्वतोद्देश्यकत्वप्रकारतानिरूपितवह्निविधेयकत्वत्वावच्छिन्नप्रकारताभिन्नयत्किञ्चिद्विधेयकत्वप्रकारत्वानिरूपितानुमितिनिष्ठविशेष्यताशालीच्छात्वेन तथापि पर्वतोद्देश्यकघटप्रकारकानमितिर्जायतामितीच्छासत्त्वे वह्निप्रत्यक्षसामग्रीसत्त्वे वढ्यनुमित्यापत्तेः, तादृशेच्छाया उक्तधर्माक्रान्तत्वादिति, चेद्, उच्यते, पर्वतोद्देश्यकवह्निविधेयकानुमिति प्रति पर्वतत्वावच्छिन्नोद्देश्यकत्वप्रकारतानिरूपितवह्निविधेयकत्वप्रकारताभिन्नयत्किञ्चिद्विधेयकत्वप्रकारत्वानिरूपितत्वे सति या पर्वतविशेष्यकत्वप्रकारतानिरूपितवह्निप्रकारकत्वप्रकारताभिन्नयत्किञ्चित्प्रकारकत्वप्रकारत्वानिरूपिताऽनुमितिनिष्ठविशेष्यता तच्छालीच्छाभावविशिष्टवह्निलौकिकप्रत्यक्षसामग्रीत्वेन प्रतिबन्धकत्वकल्पनान्न दोषः । एवमिच्छान्तरसङ्ग्रहायेच्छीयानुमितिनिष्ठविशेष्यतायां विशेषणान्तरमपि विचिन्त्य सुधीभिर्देयम्, ज्ञानं जायतामितीच्छावारणायानुमितिनिष्ठविशेष्यतायां प्रत्यक्षावृत्तिधर्मनिष्ठप्रकारतानिरूपितत्वं निवेश्यम्, न त्वनुमितिमात्रवृत्तिधर्मनिष्ठप्रकारतानिरूपितत्वम्, प्रत्यक्षान्यज्ञानं जायतामितीच्छासत्त्वेऽनुमित्यनुत्पादापत्तेः इत्याहुः ।
तत्र ब्रूमः, एवमनन्तानुमित्साविरहविशिष्टतत्तल्लौकिकप्रत्यक्षसामग्रीणामनन्ताभावानामनुमितिहेतुत्वे गौरवात्तावदन्यतमत्वावच्छिन्नाभावस्याखण्डस्य हेतुत्वे वाच्ये तत्स्थानाभिषिक्ताखण्डानुमानोपयोगस्यैवानुमितिहेतुत्वौचित्यात्, तदभावादेव न पर्वते वह्निलौकिकप्रत्यक्षसामग्रीकाले वह्यनुमितिः । किञ्च पर्वतचक्षुःसंयोगविशिष्टवह्निचक्षुःसंयोगस्य
१. 'अत्र रघुदेवभट्टाचार्यप्रभृतयः' इत्यनेन प्रारब्धः पूर्वपक्षः अत्र समाप्तः ।
| SR No. | 009089 |
| Book Title | Ashtasahastritatparya Vivaranam Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vairagyarativijay |
| Publisher | Pravachan Prakashan Puna |
| Publication Year | 2004 |
| Total Pages | 450 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati & Philosophy |
| File Size | 1 MB |