________________
शक्यः स्वोत्प्रेक्षितार्थैररुचिविषयतां तत्र नैकोऽपि नेतुं
जेतुं दुर्वादिवृन्दं जिनसमयविदः किं न सर्वे सहायाः ॥ (२) अष्टसहस्रयां येषां विषयाणां विमर्शः नोपलभ्यते तात्पर्यविवरणे स उपलभ्यते । यथा
(i) अभावबुद्धौ प्रतियोगिबुद्धिकारणतावादः (पत्रं-२३७) (ii) अभावस्य सविकल्पनिर्विकल्पज्ञानवेद्यत्ववादः (पत्रं-४६) (iii) अभेदवादः (पत्रं-४३२) (iv) आरम्भवादः (पत्रं-१७२) (v) ऊहप्रमाणवादः (पत्रं-१०८) (vi) द्रव्यचाक्षुषहेतुतावादः (पत्रं-१३८) (vii) पक्षतावादः (पत्रं-७) (vii) पदानामुभयार्थप्राधान्यबोधकतावादः (पत्रं-३५४) (ix) प्रत्यक्षानुमितिसामग्रयोः प्रतिबध्यप्रतिबन्धकभाववादः (पत्रं-९) (x) भिन्नेन्द्रियप्रत्यक्षसामग्रीप्रतिबध्यप्रतिबन्धकभाववादः (पत्रं-१८) (xi) योग्यानुपलब्धिवादः (पत्रं-२१७) (xii) संशयकारणवादः (पत्रं-६१)
(xvii) सामान्यलक्षणाप्रत्यासत्तिवादश्चेत्यादि । (पत्रं-१०९) (३) एवमुपाध्यायप्रवरैः स्वयमन्यत्र ग्रन्थादिष्वस्पृष्टान् विषयानपि अष्टसहस्रीतात्पर्यविवरणं
परामृशति । यथा पक्षतावादः (पत्रं-७), वाक्यवादः (पत्रं-६६८), प्रत्यक्षानुमितिसामग्रयोः प्रतिबध्यप्रतबिन्धकभाववादः (पत्रं-९), आरम्भवादः (पत्रं-१०८), सामान्यलक्षणाप्रत्यासत्तिवादः
(पत्रं-१०९), अहेतोरगमकत्ववाद: (पत्रं-३९१) इत्यादि । (४) विषयाणां स्याद्वादनयसंस्कृतया दृष्ट्या सम्यग् विनियोगः अष्टसहस्रीतात्पर्यविवरणस्या
नन्यलभ्यं वैशिष्ट्यम् । अत्रोपाध्यायपूज्यैरयं विनियोगः द्विधा प्रयोजितः । क्वचित् सङ्गतिरूपेण, क्वचित् परिष्काररूपेण । दर्शनान्तरीयप्रवादेषु ये विषयाः स्याद्वाददृष्ट्या विनियोगमायान्ति तेषां नयविभागप्रदर्शनपूर्वं सङ्गतिं कुर्वन्ति ये च सर्वथैवेकान्तरूपाः विषयाः स्याद्वादविरुद्धगामित्वेन न कथमपि सङ्गतिं लभन्ते तान् परिष्कृत्य निर्दोषतामापादयन्ति चात्र
विवरणे न्यायविशारदाः । उदाहरणपूर्वकं सङ्गतिप्रकाराः प्रदर्श्यन्ते(अ) नैयायिकाः नामार्थविशेष्यकं शाब्दबोधमिच्छन्ति, वैयाकरणास्तु धात्वर्थविशेष्यकम् इति
