________________
૮ર૧૮
૩ 9 રક્ષણીયપણે પ્રતીત હોવાથી તેનો આરંભન કરે. દંડવું તે દંડ તે આ અતિપાત રૂપ છે. તેને મન, વચન, કાયાથી ન સ્વયં આરંભે, ન બીજા પાસે આરંભાય કે આરંભ કરનારને ન અનુમોદે. - - - - - અથવા જગત નિશ્ચિત ભૂત બસ અને સ્થાવર વડે હણાવા છતાં પણ તેના પ્રત્યે દંડનો આરંભ ન કરે. કોની જેમ ? ઉજ્જૈનીના શ્રાવક પુત્રવત.
અહીં ઉદાહરણ છે - ઉજ્જૈનીમાં એક શ્રાવકપુત્ર, ચોર વડે હરણ કરાઈને માળવામાં રસોઈચાના હાથમાં વેચાયો. તેને એક કબુતરને મારવાનું કહ્યું. શ્રાવકપત્ર કહ્યું - નહીં મારું. હાથીના પગ નીચે કચડવામાં આવ્યો. એ પ્રમાણે તેણે પ્રાણનો ત્યાગ કરવા છતાં જીવને ન પામ્યો. એ પ્રમાણે બીજાઓએ પણ પ્રયત્ન કરવો જોઈએ, મૂલગુણો કહ્યા, હવે ઉત્તર ગુણો કહે છે, તેમાં પણ એષણા સમિતિ પ્રધાન હોવાથી, તેને કહે છે
• સૂત્ર - ૨૧૯ -
શુદ્ધ એષણાને જાણીને ભિક્ષુ તેમાં પોતાને જ સ્થાપિત કરે, ભિક્ષાજીની મુનિ સંચયાત્રાને માટે આહારની એષણા કરે. પણ રસોર્સ મૂર્શિત ન થાય.
• વિવેચન - ૯ -
શુદ્ધ - શુદ્ધ મતિ કે દોષરહિત, તે એષણા - ઉદગમ એષણાદિથી શુદ્વેષણા, જિન કલ્પિકોની અપેક્ષાએ શુદ્વેષણા પાંચ છે. - x- એ પ્રમાણે જાણીને શું ? “જ્ઞાનનું ફળ વિરતિ” એ પ્રમાણે ત્યાં એષણામાં સ્થાપે. ભીક્ષા કરવાના ધર્મથી તેને મિક્ષ કહે છે. • x અનેષણાના પરિહારથી જ એષણા શુદ્ધ લેવું. તે પણ શા માટે ? તે કહે છે - સંયમ નિવહિયાત્રા નિમિત્તે “ગ્રાસ'ની આહારની ગવેષણા કરે. • x-x- એષણા શુદ્ધ આહાર લાવીને પણ કઈ રીતે ખાય? એ પ્રમાણે ગ્રામૈષણાને કહે છે - સ્નિગ્ધ મધુરાદિ રસમાં ગુદ્ધિમાન ન થાય. આના વડે સાધુને રાગનો પરિહાર કહ્યો. ઉપલક્ષણથી હેપનો પણ પરિહાર કરવો. તેના દ્વારા રાગદ્વેષ રહિત થઈને આહાર કરે એમ કહેલ છે. • • અમૃદ્ધ રસોમાં જે કરે તે કહે છે -
• સૂત્ર - ૨૨૦ -
ભિક્ષ (પ્રાયઃ) નીસ, શીતપિંડ, પુરાણ અડદ અથવા સાર વગરના રક્ષ, ભોર આદિનું ચૂર્ણ જ જીવનયાપન માટે ગ્રહણ કરે છે.
• વિવેચન - ૨૨૦ -
પ્રjત - નીરસ અન્નપાન, ચ શબ્દથી અંત પણ લેવું. તેથી અંત પ્રાંત આહાર કરે, અસાર આહારને ન પરઠવે. અથવા ગચ્છથી નીકળેલાની અપેક્ષાથી પ્રાંતને જ સેવે. કેમકે તેમને તેવું જ ગ્રહણ કસ્તાની અનુજ્ઞા છે. તે કેવું છે? શિતળ આહાર, શત પણ શાલિ આદિનો પિંડ સ સહિત જ હોય છે, તેથી કહે છે- પુરng - ઘણાં વર્ષોના કુલ્માષા - અડદ, આ જ પુરાણા અત્યંત પૂતિ અને નીરસ હોય છે, તેથી તેનું ગ્રહણ કર્યું. ઉપલક્ષણથી જૂના મગ આદિ લેવા. અથવા લુકકસ - મગ, અડદ આદિ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org