Page Text
________________
અધ્ય. ૬ ભબિકા
13 વૃત્તિકારશ્રી અહીં કેટલીક બાબતે પ્રકાશ પાડે છે, તે આ છે -
અહીં જે પુલાકાદિને મૂલ - ઉત્તરગુણના વિસધકત્વ છતાં જે નિગ્રન્થત્વા કહ્યું, તે જધન્ય ધન્યતર, ઉત્કૃષ્ટ- ઉત્કૃષ્ટતર આદિ ભેદથી સંયમ સ્થાનોથી અસંખ્યતાથી અને ત૫પણાથી ચાઅિ પરિણતિ વડે ભાવવું. આમના સંયમિત્વમાં પણ છ વૈશ્યાના કથનમાં આધની ભાવ પરાવૃત્તિ અપેક્ષાથી કહેલ છે. - x
આના વડે બાહ્ય - અવ્યંતર હેતુક નિગ્રન્થ ભેદો કહ્યા, હવે આંતર સંયમ સ્થાન નિબંધન, તેના ભેદોને કહે છે -
• વિરક્ષિ - ૨૩૯ + વિવેચના
નિર્ચન્થ ઉત્કૃષ્ટ હોય, જધન્ય પણ થાય તથા અજધન્ય અનુત્કૃષ્ટ પણ અસંખ્યય નિગ્રન્થો થાય છે. સંયમ સ્થાનોની અપેક્ષાથી નિગ્રન્થોનું જધન્ય, ઉત્કૃષ્ટ અને અજધન્યોત્કૃષ્ટત્વ જાણવું. x- ગ્રંથથી નીકળી ગયેલ તે નિર્ચન્હ, તેને ભેદ દ્વારથી કહે છે -
• નિર્ણm - ૪૦ + વિવેચન -
ગ્રંથ બે ભેદે છે - બાહ્ય અને અત્યંતર, તેમાં ગ્રન્થ - કષાચના વશ થઈને આત્મા બંધાય છે. અથવા આત્મા કર્મો વડે બંધાય તે ગ્રંથ. બાહ્ય - બહાર થાય તે. અંત શબ્દ અધિકરણ પ્રધાન અવ્યય છે. અંતર, મધ્યે જે ગ્રંથ તે આવ્યંતર, તેમાં બાહ્યના દશ અને અત્યંતરના ચૌદ ભેદ છે. તેમાં અત્યંતરના ચૌદ ભેદો કહે છે -
• નિર્ણત - રજપ + વિવેચન -
ક્રોધ, માન, માયા, લોભ, સગ, દ્વેષ, મિથ્યાત્વ, વેદ, અરતિ, હાસ્ય, શોક, ભય અને ગુપ્તા એ ચૌદ છે. તેમાં ક્રોઘ - અપ્રીતિરૂપ, માન - અહંકાર, માયા - સ્વ અને પરર્ને વ્યામોહ ઉત્પાદક શક્તા. લોભ - દ્રવ્યાદિની આકાંક્ષા, પ્રેમ - પ્રિયમાં પ્રિતિ, દોષ - ઉપરામ ત્યાગરૂપ વિકાર, વેષ. અહીં જો કે પ્રેમ - માયા અને લોભારૂપ છે, દ્વેષ - ક્રોધ અને માન રૂપ છે. તો પણ તેમનું પૃથફ ઉપાદાન કથંચિત સામાન્યના વિશેષથી અન્યત્વ જણાવવાનું છે. મિથ્યાત્વ તત્ત્વની અશ્રદ્ધા, તે છ સ્થાનોથી થાય છે. ને અતિ, ન નિત્ય ઇત્યાદિ. - *-વેદ - સ્ત્રી વેદાદિ ત્રણ. અરતિ- સંયમમાં અપ્રીતિ, રતિ- અસંયમમાં પ્રીતિ. હાસ્ય - વિસ્મય આદિમાં હોઠના વિકાશરૂપઃ શોક - ઇષ્ટના વિયોગથી માનસ દુખી ભય - ઇહલોકમય આદિ સાત. (૧) ઇહલોક ભય, (૨) પરલોક ભય, (3) આજીવિકા ભય, (૪) શ્લાઘા ભય, (૫) અકસ્માત ભય, (૬) આદાન ભય, (૭) મરણ ભય. - x x-x-જુગુપ્સા - અસ્નાનાદિથી મલિન શરીરવાળા સાધુની હીલના. -૦- હવે બ્રાહ્ય ગ્રંથના ભેદોને કહે છે -
• નિિિક્ત • ૨૪ર + વિવેચન -
ક્ષેત્ર, વાસ્તુ, ધન, ધાન્યનો સંચય, મિત્ર જ્ઞાતિ સંયોગ, યાન, શયન, આસન, દાસીદાસ, કુષ્ય. એ દશ છે તેમાં ક્ષેત્ર- સેતુ આદિ, વાસ્તુ - ખાત આદિ. ધન- હિરણ્ય આદિ, ધાન્ય - શાલિ આદિ, મિત્ર - સાથે મોટા થયેલા, જ્ઞાતિ - સ્વજનો, યાન - For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International
E
| SR No. | 009080 |
| Book Title | Agam 43 Uttaradhyayana Sutra Satik Gujarati Anuvad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Deepratnasagar |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 678 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Agam, Canon, Agam 43, & agam_uttaradhyayan |
| File Size | 12 MB |