Agam 40 Avashyaka Sutra Satik Gujarati Anuvad

SR No.: 009076
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Publication Year: 2009
Total Pages: 512
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, Agam 40, & agam_aavashyak
File Size: 8 MB

Page 248

અધ્ય-૧, નમસ્કાર નિ - ૯૪૦ થી ૯૪૨
રાજા વિચારવા લાગ્યો - સારું.
એ પ્રમાણે ફરીથી પૂછતાં તેણે કહ્યું - બંને પણ સરખા છે.
એ પ્રમાણે બીજા પ્રહરે બકરાની લીંડીમાં, વાયુનો ઉત્તર દીધો [અર્થાત બકરીની લીંડી ગોળ કેમ હોય છે ? તેની અંદર સંવર્તક વાયુ ગોળ-ગોળ ભમે છે, માટે લીંડી ગોળ હોય છે.
ત્રીજા પ્રહરે - ખાડહિલ્લા અર્થાતુ ખીસકોલી વિશે પૂછતા રોકે જવાબ આપ્યો કે તેને જેટલી શ્વેત રેખા છે, તેટલી જ કૃણ રેખાઓ છે, જેટલી તેની પંછ છે, તેટલું જ મોટું તેનું શરીર છે.
ચોથા પ્રહરે રાજાએ અવાજ દીધો, પણ રોહકે કંઈ જવાબ ન આપ્યો. રાજાએ સોટી વડે ફટકાર્યો, રોહક ઉભો થયો. રાજાએ પૂછ્યું કે કેમ તું જાણે છે કે સુતો છે ? રોહક બોલ્યો હું જાણું છું. રાજાએ ફરી પૂછ્યું - તું શું કરે છે ? રોહક બોલ્યો - વિચાર કરું છું. રાજાએ ફરી પૂછયું કે – શું વિચાર કરે છે ? રોહક બોલ્યો - રાજાને પિતા કેટલા છે. રાજાએ પૂછયું – કેટલાં છે ? રોહક બોલ્યો - રાજાને પાંચ પિતા છે. કોણ કોણ ?
રાજા, વૈશ્રમણ, ચાંડાલ, ધોબી અને વીંછી. રાજાએ પૂછયું - કઈ રીતે ? રોહકે કહ્યું - ન્યાય અનુસાર, - (૧) રાજ્ય પાળે છે, તેથી જણાય છે કે તે રાજાનો પુત્ર છે. - (૨) મહાતુ દાતા છે માટે વૈશ્રમણનો પુત્ર છે. - (3) મહાક્રોધી છે, માટે ચાંડાલનો પુત્ર છે. - (૪) રોષે ભરાય તેનું બધું કરી લે છે, માટે ધોબીનો પુત્ર છે. - (૫) સુખે સુતેલાને ચટકો ભરી ઉઠાડે છે, માટે વીંછીનો પુત્ર છે.
રાજા તેનાથી ખુશ થયો. બધાં મંત્રીના ઉપરી તરીકે રોહકને સ્થાપ્યો. તેને ભોગ આદિ સામગ્રી પણ આપી.
- આ ઔત્પાતિકી બુદ્ધિનું રોહકનું પહેલું દૃષ્ટાંત કહ્યું. • મૂળ ગાથાના દેટાંતો ક્રમશઃ કહે છે, તેમાં બીજું દૃષ્ટાંત “પણ',
(૨) પUT - હોડ, બે જણાએ હોડ કરી. એક બોલ્યો - જો આ બધાં ચીભડા ખાઈ જવાય તો હું શું કરીશ ? બીજો બોલ્યો કે - નગરના દ્વારસ્થી ન નીકળે તેવો લાડવો હું તને આપીશ.
પે'લાએ થોડાં થોડાં ચીભડાં ખાઈને બધાં મૂકી દીધા. જીતી ગયો એટલે લાડવો માંગ્યો. ત્યારે બીજાએ રૂપિયા આપ્યા. પે'લાએ તે લેવાની ના પાડી. પે'લાએ બે, ત્રણ, ચાર વાવ સો રૂપિયા આપ્યા, તો પણ પે'લાએ તે કબુલ ન રાખ્યા. મારે તો લાડવો જ જોઈએ.]
બીજો માણસ જુગારી પાસે બુદ્ધિ લેવા ગોય. જુગારી બુદ્ધિ આપી. કોઈ કંદોઈની દુકાનોથી લાડી ખરીદીને ઈન્દ્રનીલે સ્થાપના કર. પછી બોલ કે - ઓ લાડવા ! નીકળ, નીકળ. તે લાડવો બહાર નીકળશે નહીં. તે પ્રમાણે કરતા તે બીજો માણસ શરત જીતી ગયો.
૨૦૨
આવશ્યક-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ આ જુગારીની ત્પાતિક બુદ્ધિ.
(3) વૃક્ષ - ત્યાં ફળો હતો, વાંદરા આપતા ન હતો. પત્થર વડે વાંદરાને માર્યા, તેમણે ફળો માર્યા. આ રીતે ઢેફા-પત્થર મારીને ફળો મેળવ્યા છે તેની ઔપાતિકી બુદ્ધિ હતી.
(૪) મુદ્રારા [બાળક] પ્રસેનજિત રાજાનો પુત્ર શ્રેણિક, રાજલક્ષણથી સંપૂર્ણ હતો. તેને રાજા કંઈ આપતો ન હતો. જેથી કોઈ તેને મારે નહીં. ખેદ થવાથી શ્રેણિક ઘેરથી નીકળી ગયો. કોઈની સહાયથી બેન્નાતટ નગરે આવ્યો.
ક્ષીણવૈભવ થયેલ શ્રેષ્ઠીની શેરીમાં બેઠો હતો. તેના તે પુન્ય પ્રતાપથી તે દિવસે વર્ષે આપવાના ભાંડોનો વેપાર થયો. પ્રયુર પ્રચુર દ્રવ્ય તે શ્રેષ્ઠીને મળ્યું. બીજા કહે છે - શ્રેષ્ઠીને સ્વાનમાં રત્નાકર ઘેર આવ્યો. શ્રેષ્ઠીએ પોતાની કન્યા પરણાવવા યોગ્ય જોઈ. ત્યારે શ્રેષ્ઠીએ વિચાર્યુ કે આ સ્વપ્નના પ્રસાદથી મોટી વિભૂતિ થશે. પછી શ્રેણિક શેરીમાં આવ્યો. શ્રેષ્ઠીએ તેની અનન્ય સદેશ આકૃતિ જોઈને વિચાર્યુ - તે રનાકર થશે. તેના પ્રભાવથી શ્રેષ્ઠીને સ્વેચ્છના હાથેથી અમૂલ્ય રત્નો પ્રાપ્ત થયા.
ત્યારપછી શ્રેષ્ઠીએ તેને પૂછયું – તું કોનો મહેમાન છે ? તેણે કહ્યું - ‘તમારો' શ્રેષ્ઠી, ઘેર લઈ ગયો. કેટલેક કાળે તેને પોતાની પુત્રી પરણાવી. ભોગો ભોગવતા કેટલાંક કાળે નંદાએ શ્રેિણિકની પત્નીએ સ્વપ્નમાં શેત હાથીને જોયો. ગર્ભવતી થઈ.
પછી પ્રસેનજિત રાજાએ તેને ઉંટડી મોકલી, જલ્દી આવી જા, નંદાએ પૂછતા, શ્રેણિકે કહ્યું – અમે રાજગૃહીમાં પાંડુરકુડીથી પ્રસિદ્ધ ગોવાળ છીએ, જો કંઈ કામ આવી પડે તો કહેજો. શ્રેણિક ગયો.
નંદાને દેવલોકથી ચ્યવીને આવેલ ગર્ભના અનુભાવથી એવો દોહદ ઉત્પન્ન થયો કે હું શ્રેષ્ઠ હાથીની ઉપર આરૂઢ થઈને ‘અભય” ઘોષણા કરું. શ્રેષ્ઠી દ્રવ્ય લઈને રાજા પાસે ગયો. રાજાએ દ્રવ્યને ગ્રહણ કર્યું, ઉદ્ઘોષણા કરાવી. તે બાળકનું નામ અભય રાખ્યું.
બાળક મોટો થઈને પૂછે છે - મારા પિતા કોણ છે ? નંદાએ તેને બધો વૃતાંતા કહ્યો. અભયે કહ્યું - ચાલો આપણે ત્યાં જઈએ. એ પ્રમાણે સાર્થની સાથે બંને ગયા. રાજગૃહીની બહાર રોકાયા.
કોઈ ગવેષકને મોકલ્યો. તે વખતે રાજા મંત્રીની શોધમાં હતો. તેણે કૂવામાં મુદ્રિકાને પાડી દીધી. જાહેર કર્યું કે જે આ મુદ્રિકા કુવાના કાંઠે ઉભા ઉભા પોતાના હાથેથી ગ્રહણ કરશે, તેને રાજા આજીવિકા આપશે.
અભયે તે જોયું. તેણે કુવા પાસે જઈને છાણને વીંટી ઉપર ફેંકયુ. વીંટી તેમાં ચોંટી ગઈ, છાણુ સુકાઈ જતાં, પાણી ભરાવ્યું. કિનારે ઉભા ઉભા વીંટી લઈ લીધી. રાજાની પાસે જઈને વીંટી આપી.
રાજાએ તેને પૂછ્યું - તું કોણ છે ? અભયે કહ્યું - તમારો પુત્ર છું. રાજાએ પૂછ્યું - કઈ રીતે અને શું ? તે વૃતાંત જણાવ. અભયકુમારે શ્રેણિકને બધો જ વૃત્તાં કહ્યો. રાજાએ ખુશ થઈને ખોળામાં બેસાડ્યો.