________________
૧૨૭,
૪ - 1 કપ
• સૂત્ર - ૪૫ -
સંયત, વિરત, પ્રતિહત અને પ્રત્યાખ્યાતકમ ભિક્ષ કે ભિક્ષણી દિવસે કે રાત્રે, એકલા કે પર્ષદામાં, સતા કે જગતા, - - બીજ - બીજ પ્રતિષ્ઠિત, રૂઢ - રૂઢ પ્રતિષ્ઠિત, જાત - જાત પ્રતિષ્ઠિત, હરિત - હરિત પ્રતિષ્ઠિત, છિન્ન - છિન્ન પ્રતિષ્ઠિત, સચિત - સચિત કોલ પ્રતિનિશ્ચિત (આ બધાં ઉપર) ન ચાલે, ન ઉભો રહે ન બેસે, ન પડખાં બદલે તે સ્વર્ય ન કરે, ન બીજાને ચલાવે આદિ, ચાલનાર આદિની અનુમોદના ન કરે. જાવજીવને માટે (આ વનસ્પતિ વિરાધના) ત્રિવિધ વિવિઘ અથતિ મન • વચન - કાયાથી ન કરે, ન કરાવે, કરનારને ન અનુમોદે. ભદત ! તે વનસ્પતિ વિરાધનાને હું પ્રતિક્રમ્ છું, નિંદુ છું, ગહું છું, આત્માને હજુ છું.
• વિવેચન ૫ -
તે ભિક્ષ આદિ પૂર્વવતુ. ગાથાર્થ કહ્યો, વિશેષ આ - બીજ - શાલિ આદિ, તેના ઉપર રહેલ આહાર, શયન આદિ લેવા. રૂઢ- અંકુરા કુટેલા બીજ, જાત - તંબીભૂત, હરિત - દૂર્વા આદિ, છિન્ન - કુહાળી આદિથી વૃક્ષ થકી પૃથક્ સ્થાપિત ભીના અને અપરિણત તેના અંગો, સચિત - ઇંડા આદિ, કોલ - ઘુણ, પ્રતિષ્ઠિા - તેની ઉપર રહેલ. તેના ઉપર શું ન કરે? ગમન - એક થી બીજે સ્થાને જવું. સ્થાન - ઉભવું, નિષિદન - બેસવું, સ્વવર્ણન - સુવું. એ બધું સ્વયં ન કરે ઇત્યાદિ.
• સૂત્ર - ૪૬ -
સંયત, વિરત, પ્રતિહત અને પ્રત્યાખ્યાત પાપકર્મી ભિક્ષ કે ભિાણી દિવસે કે રાત્રે, ઓલા કે પર્ષદામાં, સુતા કે જાગતા, - - કીટ, પતંગ, કુંથુ કે કીડીને -- હાથ પગ, બાહ, ઉર, ઉદર, મસ્તક, વસ્ત્ર, પાત્ર, કંબલ, પાદૌનક, રજોહરણ, ગુચ્છા, ઉંડગ, દંડક, પાઠક, ફલક, શયા, સંસ્કારક કે બીજા તેવા પ્રકારના ઉપકરણ ઉપર ચડી જાય તો યતનાપૂર્વક પ્રતિલેખી - પ્રતિલેખી, પ્રમાજી - પ્રમાજી એકાંત સ્થાને લઈ જઈને રાખી દે પણ ભેગા કરીને વાત ન પહોંચાડે.
• વિવેચન- ૪૬ -
ગાથાર્થ કહ્યો છે. વિશેષ આ પ્રમાણે - અન્ય ઉપકરણ એટલે સાધુ ક્રિયા ઉપયોગી ઉપકરણ, તેમાં કીડા આદિ રૂપ ગસકાય ક્યાંકથી આવી ચડેલો હોય તો જયણાપૂર્વક અથવા પ્રયત્નથી ફરી ફરી સમ્યક રીતે જોઈને - પ્રમાજીને તેને ઉપઘાત રહિત સ્થાનમાં ત્યાગ કરે. પરંતુ તે બસને પરસ્પર ગાત્ર સંસ્પર્શરૂપ પીડા ન પમાડે, આના દ્વારા પરિતાપનાદિનો પ્રતિષેધ કહેલો જાણવો. ઉંદક - સ્થંડિલ, શય્યા - સંથારો કે વસતિ. આ પ્રમાણે “જ્યણા” કહી. ચોથો અધિકાર કહ્યો.
• સૂત્ર - ૪૭ થી ૫૫ - જે સાધુ - સાધ્વી (૪૭) અજયણાથી ગમન કરતા, (૪૮)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org