________________
૧૨૬
દશવૈકાલિકમૂલસૂત્ર-સટીક અનુવાદ • સૂત્ર - ૪૩ -
તે ભિક્ષુ કે ભિક્ષુણી, કે જે સંયત, વિરત, પ્રતિહત તથા પ્રત્યાખ્યાત પાપકમ છે; તે દિવસે કે રાત્રે, એકલા કે પાર્ષદામાં, સુતા કે જાગતા; - - અગ્નિ, અંગારા, મુમુર, અર્ચિ, જવાલા, આલાત, શુદ્ધ અગ્નિ, ઉલ્કા (આ બધાન) ઉલિયન, ઘન, ઉજપાલન કે નિવપિનને સ્વયં ન કરે, ઉત્સિનાદિ બીજા પાસે ન કરાવે, કોઈ ઉસિંચનાદિ કરતા હોય તેને અનુમોદન ન આપે. જાવજીવને માટે ગણ કરણ. ત્રણ ચોગથી આથતિ મન - વચન- કાયાથી કરે નહીં, કરાવે નહીં, કરનારને અનમોદે નહીં. ભદતા તે (અગ્નિ વિરાધના) ને હું પ્રતિપું છું, નિંદુ છું, ગણું છું અને તેવા આત્માને હું વોસિરાવું છું.
• વિવેચન - ૪૩ •
તે ભિક્ષુ કે ભિક્ષુણી આદિ પૂર્વવતું. તે અગ્નિ આદિ આ પ્રમાણે - અગ્નિ - લોટાને ગરમ કરતા લાલચોળ દેખાય છે. અંગાર - જવાલા રહિત અગ્નિ. મુર્મર - વિરલ અગ્નિકણ, તણખાં. અર્ચિ-મૂળ અગ્નિથી જૂદા પડેલ જ્વાલા. જ્વાલા પ્રતિબદ્ધ હોય તે. અલાત- ઉભૂક. નિરિધન તે શુદ્ધ અગ્નિ. ઉલ્કા - આકાશનો અગ્નિ. આ બધાં અગ્નિમાં સાધુ શું ન કરે? તેનું ઉસિંચન - ઉછાળે નહીં, ઘટ્ટન - સજાતીયાદિ વડે ચલાવે નહીં. ઉજ્જવાલન - વીંઝણા આદિથી વૃદ્ધિ ન કરે, નિર્વાપણ - ઠારે નહીં. શેષ સૂત્રાર્થવત્ જાણવું.
સૂત્ર - ૪૪ -
સંયત, વિરત, પ્રતિહત અને પ્રત્યાખ્યાન પાપકર્મી ભિક્ષુ કે ભિક્ષણી દિવસે કે રાત્રે, એકલા કે પર્ષદામાં, સુતા કે જાગતા, - - ચામરથી, પંખાથી, તાલjતથી, પત્રોથી, પબભંગોથી, શાખા કે શાખા ભંગોથી, મોરપીંછ કે મોર પંખથી, વસ્ત્ર કે વરસના છેડાથી, પોતાના હાથ કે મુખથી, - - પોતાના શરીરને કોઈ બાહ્ય પુદગલને સ્વયં કુંક ન મારે કે હવા ન દે, બીજા પાસે તેમ કરાવે નહીં કે તેમ કરનારને અનુમોદે નહીં, જાવાજજીવને માટે (આ વાયુકાય વિરાધના) ત્રિવિધ અથતિ મન - વચન - કાયાથી ન કરે, ન કરાવે, કરનારને ન અનુમોદે. ભદત ! તે વાયુકાય વિરાધનાને હું પ્રતિક્રમું છું, નિંદુ છું, હું છું અને તેના આત્માને વોસિરાવું છું.
• વિવેચન - ૪ -
તે ભિક્ષ૦ આદિ પૂર્વવત. ગાથાર્થ કહો જ છે, વિશેષ આ - સિત - ચામર, વિઘવા - વીંઝણો, તાલવૃત - મધ્યમાં છિદ્રવાળો હિપુટ વિંઝણો, પત્ર - કમળના પત્ર આદિ, શાખા - વૃક્ષની ડાળી, પેદુ - મયૂરાદિના પીંછા, ચેલ - વસ્ત્ર. આ બધાં વડે સાધુ શું ન કરે ? પોતાનો દેહ અથવા ઉષ્ણ ઓદનાદિને મુખના વાયુ વડે ફેંકે નહીં કે ચામરાદિ વીંઝણા વડે હવા ન નાંખે. સ્વયં ન કરે ઇત્યાદિ પૂર્વવત.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org