________________
૪/-/ ૪૧
૧૨૫ કાયા ધર્મકાયા છે, તેના પાલન માટે ભિક્ષણશીલ તે ભિક્ષુ એ પ્રમાણે ભિક્ષુણી પણ કહેવી. ધર્મ પર વડે ઉત્તમ છે, તેથી ભિક્ષને વિશેષ પણે બતાવે છે, તે ભિક્ષણી માટે પણ જાણવું. સંયત - સમસ્ત પ્રકારે યતના કરે તે સંયત, તે ૧૦ પ્રકારે છે. અનેક પ્રકારે બાર ભેદે તપમાં રત તે વિર. સ્થિતિ ઘટાડવાથી, ગ્રંથિભેદથી, હેતુના અભાવથી ફરી વૃદ્ધિના અભાવથી જ્ઞાનાવરણયાદિ પાપકર્મ જેણે હણેલ છે, તે પ્રતિહત પ્રત્યાખ્યાત પાપકમ. (તે શું કરે ?) રાત્રે સુતો કે દિવસે જાગતો, કારણે એકલો, શેષકાળમાં પર્ષદામાં રહેલ, આ અને કહેવાનાર દોષો ન સેવે.
તે દોષ આ છે - પૃથ્વી - લોષ્ટાદિ સહિત, ભિત્તિ - નદી તટ, શિલા - મોટો પત્થર, લોખું- ટેકું, જંગલની ધૂળ સહિતને સજસ્ક, એવી કાયા કે વસ્ત્ર- ચોલપટ્ટકાદિ, ઉપલક્ષણથી પાત્ર આદિ લેવા. ધૂળથી ખરડાયેલ હોય તો શું કરવું ? હાથ, પગ, ઇત્યાદિ વડે આલેખન આદિ ન કરે (સ્વાર્થથી આ અર્થો જાણવા.) શેષ પૂર્વવતુ.
• સૂત્ર - ૪ -
તે ભિક્ષ કે ભિક્ષણી, જે સયત, વિરત, પાપકર્મનો પ્રતિષેધ કાને પ્રત્યાખ્યાન કરેલા છે, તે દિવસે કે રાત્રે, એકલા કે પપદામાં, સુતા ? જાગતા, • • તે પાણી, ઓસ, હિમ, ધુમ્મસ, કરા, જલકણ, ઉદક, ભીંજાયેલી કાયા કે વરાથી તે સનિગ્ધ કાયા કે વાને, - - એકવાર કે વારંવાર ન સ્પ, આપીડન કે પરપીડન ન કર, આફોટન કે પફોટન ન કરે, આતાપના કે પ્રતાપના ન કરે, બીજા પા) એકવાર કે વારંવાર સ્પર્શ ઇત્યાદિ ન કરાવે, એ પ્રમાણે ય સાદિ કરતાં બીજાની અનમોદના ન કરે. ભાદત ! હું તે (ચકાય વિરાધના) ને પ્રતિકમ્ શું નિ: શું ગણું છું, તેવા આત્માને વોસિરાવુ છું.
• વિવેચન - ૪૨ -
તે મિક્ષ કે ભિક્ષણી ઇત્યાદિ પૂર્વવતું. ઉદક - પાણીની શેર, ઓસ - બેહ, હિમાં - થીજેલું પાણી, મહિકા - ધૂમ્મસ, કરક- કરા, હરત- પૃથ્વીને ભેદીને જે ઘાસ આદિ બહાર આવે તેના ઉપરના પાણીના બિંદુ. શુદ્ધોદક - વરસાદનું પાણી, ભીંજાયેલ શરીર કે ભીંજાયેલા વસ્ત્ર - અહીં ભીંજાયેલા એટલે વરસાદ આદિના પાણીથી ભીના થઈને નીચે છાંટા પડતા હોય તેવા ઉક્ત ભેદથી મિશ્રિત. સ્નિગ્ધતા સહિત વર્તતા વસ્ત્ર કે કાયા - અહીં સ્નિગ્ધતા તે બિંદુ રહિત વર્તતા વસ્ત્ર કે કાયા - અહીં સ્નિગ્ધતા તે બિંદુ રહિત - અનંતર કહેલા દક ભેદ સંમિશ્ર. આ બધામાં સાધુ શું કરે? તે કહે છે -
(કાયા કે વસ્ત્રને) સંસ્પર્શ ન કરે, વસ્ત્રને વળ ન ચડાવે, ન પીડા કરે, ન અતિ પીડા કરે ઇત્યાદિ સૂત્રાર્થ મુજબ જાણવું. વિશેષ એ કે - સંસ્પર્શ - આમર્ષણ, આપીડન - એક વખત કે કંઈક પીડા કરવી ઇત્યાદિ- - આ પ્રમાણે પોતે ન કરે, બીજા પાસે ન કરાવે કે બીજો કોઈ આપ મેળે કરતો હોય તો તેને અનુમોદન ન આપે ઇત્યાદિ પૂર્વવત્ જાણવું.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org