________________
નથી. અમેરીકન ટાઈમ્સમાં થોડા વખત પહેલાં લેખ આવેલો, “The earth, that grows.” પૃથ્વી કે જે ઉગે છે. અર્થાપૃથ્વી જીવ છે.
ખાણોમાંથી આરસ વગેરે કાઢવામાં આવે તો પણ પાછો નવો આરસ પેદા થઈ જાય છે. કારણ કે તેમાં જીવ છે, જે નવી ઉત્પત્તિ કરે છે. ઈંટના નિભાડાવાળાએ એકવાર કહેલ કે, “અમે ઈંટો બનાવવા ખોદી ખોદીને માટી લાવીએ છીએ. તળાવ જેવો ખાડો થઈ જાય છે. પણ બીજું વરસ આવતાં પહેલાં તે જગ્યા પાછી સમથળ થઈ જાય છે. બીજા વરસે ફરી ત્યાંથી માટી લાવીને અમારું કામ આગળ ચલાવીએ છીએ.” આ માટીમાં પણ જીવ હોવાથી નવી નવી માટી પેદા થઈ જાય છે.
પૃથ્વીકાય જીવ છે, એવું જાણ્યા પછી તેની વિરાધના ન થઈ જાય તેની કાળજી રાખવી જોઈએ. કાચું મીઠું પૃથ્વીકાય છે, તેનો ત્યાગ કરી દેવો જોઈએ. જરૂર પડે તો બલવણનો ઉપયોગ કરી શકાય. તે જ રીતે ખાડા ખોદવા, ખોદેલી માટી ઉપર ચાલવું વગેરેનો પણ ત્યાગ કરી દેવો જોઈએ.
(૨) અપકાયા કૂવા, તળાવ, નદી, વાવ, સરોવર, સમુદ્ર વગેરેનું પાણી વરસાદનું પાણી, બરફ, કરાં, ધુમ્મસ વગેરે અપૂકાયજીવોના શરીરો છે. પાણીના એકેક ટીપામાં અસંખ્યાતા જીવો છે. વૈજ્ઞાનિકોને સૂક્ષ્મદર્શક યંત્રમાં જે ૩૬૪૫૦જીવો દેખાય છે, તે તો પાણીમાં પડેલાં હાલતા-ચાલતા-ઉડતા ત્રસજીવો છે; પણ પાણીનું ટીપું પોતે અસંખ્યાતા જીવોના અસંખ્યાતા શરીરો રૂપ છે. આમ, કાચા પાણીનો ઉપયોગ કરવાથી હજારો ત્રસ જીવો સહિત અસંખ્યાતા જીવોનો કચ્ચરઘાણ બોલાઈ જાય છે. માટે ડાહ્યા અને સમજુ માણસે કાચાપાણીનો સદંતર ત્યાગ કરી દેવો જોઈએ.
જીવન જીવવા માટે પાણીની જરૂર પડે જ છે તો ઉકાળેલું પાણી જ પીવું પણ કાચું પાણી તો નહિ જ; તેવો નિર્ણય કરી દેવો જોઈએ. વાસણ-કપડાં-હાથપગ ધોવામાં પણ ઓછામાં ઓછો પાણીનો ઉપયોગ થાય તેની કાળજી રાખવી જોઈએ. જો ઘીની જેમ પાણી વપરાય તો ઘણી હિંસામાંથી અટકી જવાય.
પૂર્વે તો પનીહારીએ ગામની બહાર જઈને, કૂવામાંથી પાણી ખેંચીને માથે બેડા ઊંચકીને ઘરમાં લાવવું પડતું હતું. તેથી પાણીનો ખોટો દુરુપયોગ થતો અટકતો હતો અને ઘણા જીવોને અભયદાન મળતું હતું પણ આજે તો ઘરે ઘરે નળ આવી ગયા. દરેક રૂમમાં, રસોડામાં, સંડાસમાં, બાથરૂમમાં..ઠેર ઠેર નળ ગોઠવીને ઘરમાં તલખાના ઊભા કર્યા. ધડ ધડ પાણી વહ્યા કરે. જરૂર કરતાં ઘણું વધારે પાણી વપરાય. અરે જરૂર ન હોય તો ય નળમાંથી પાણી વહ્યા કરે. કેટલી બધી હિંસા. પ્રત્યેક ટીપે અસંખ્યાતા જીવોનો સંહાર ! અનંતાનંત કર્મદલિકો આત્માને ચોટે. પરિણામે દુઃખોના રીઝર્વેશન