________________
આવું છું. આપ પ્રયોગ કરીને મારા દિકરાને હાલતો ચાલતો, રમતો-ફરતો કરી દો.”
ગૌતમબુદ્ધ: “બહેન! ઉતાવળ ન કરો. મારી વાત પૂરી સાંભળો. તમારા દીકરાને સાજો - સમો કરવા માટે મને ગમે તે ઘરના રાઈના દાણા ન ચાલે. જે ઘરમાંથી ક્યારેય કોઈપણનું મોત ન થયું હોય તે જ ઘરના રાઈના દાણા આ પ્રયોગ માટે જોઈએ. તમે તે લઈ આવો.” *
કિસાઃ અરે! એમાં શું થઈ ગયું? આટલું મોટું નગર છે. મને આવા રાઈના દાણા મળી જ રહેશે. હું હમણાં તે દાણા લઈને આવું છું.”
પુત્રને બચાવવાના આનંદમાં હરખપદુડી થયેલી તે કીસા ગૌતમી ઘરે ઘરે રાઈના દાણા લેવા ઘૂમવા માંડી. રાઈના દાણા તો બધે મળે છે. પણ જયાં તે સવાલ પૂછે છે કે “તમારા ઘરમાં ક્યારે ય કોઈનું મોત તો નથી થયુંને?” ત્યારે કોઈ કહે છે કે, “દાદા ગયા તો કોઈ કહે છે,” દાદીમા! કોઈ પતિના મોતને જણાવે છે તો કોઈક પુત્રના ! કોઈક પત્નીના તો કોઈ પુત્રીના !'
સવારથી સાંજ સુધી ભટકવા છતાં ય કીસા ગૌતમીને કોઈ ઘર એવું ન મળ્યું કે જે ઘરમાંથી ક્યારે ય કોઈ મર્યું ન હોય ! - ઘેર ઘેર ભટકીને, થાકીને લોથ - પોથ થઈ ગયેલી કીસાને હવે તે વાત બરોબર સમજાઈ ગઈ કે જે જન્મે છે, તે દરેકે મરવાનું છે જ. જેનું નામ છે, તેનો નાશ છે. જગતમાં કોઈ અસર નથી. તમામનું મોત નિશ્ચિત છે. પોતાના પુત્રને સાજો કરનાર કોઈ રાઈનો દાણો મળતો નથી, તે વાત એમ જ સૂચવે છે કે દીકરો મરી ગયો છે.
ગૌતમબુદ્ધે કેટલી સહજ રીતે મને કરુણ વાસ્તવિક્તા સમજાવી દીધી. મને હવે સંસારની પરિસ્થિતિનું સાચું ભાન થઈ ગયું. આ દીકરા પાછળ હવે મારે રાગ કે શોક, કાંઈ કરવું નથી. હવે તો આવું બ્રહ્મજ્ઞાન કરાવનારા તે મહાત્માના ચરણોમાં જીવન સમર્પિત કરવું છે.
પોતાના પુત્રની અંતિમવિધિ પતાવીને તેણે પોતાનું જીવન ગૌતમબુદ્ધના ચરણોમાં સમર્પિત કરી દીધું.
વાત એટલી જ છે કે, જ્યારે બધાનું મરવાનું નક્કી જ હોય, મર્યા પછી જો કોઈ આપણી પાસે પૂર્વના સ્વરૂપે પાછું આવવાનું ન હોય તો શા માટે તેની પાછળ આજંદ કરવું? રડી રડીને આંખો સુઝાડવાની શી જરૂર? હાય - વોય અને રડારોળ કરીને શું ફાયદો? આ તો એક પ્રકારનું આર્તધ્યાન છે. જેના કારણે નવાં પુષ્કળ કમ બંધાય છે. જે કર્મોના ઉદયે કૂતરા બીલાડા વગેરે તિર્યંચગતિના અવતારો મળી શકે છે. મરનાર મરી ગયો, તેની પાછળ આપણે દુર્ગતિ શા માટે ઊભી કરવી? જ
૬૮ કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૨ )