________________
આપણને જેમનો વિયોગ થયો છે, તે સ્વજનને સાચી શ્રદ્ધાંજલી રડવાથી કે શોકસભા રાખવાથી નથી અપાતી, પણ તેમના જીવનના અદ્ભુત ગુણોને જીવનમાં વણી લેવાથી અપાય છે.
જો તેના સભૂત ગુણો જીવનમાં ઓળધોળ વ્યાપ્ત કરવામાં આવશે તો સ્વજન પોતે ભૌતિક શરીરે ભલે આપણી વચ્ચે ન રહે, પણ ગુણાત્મક શરીરે આપણી વચ્ચે સદા જીવતો રહેશે. તેની સુવાસ સદા આપણે માણી શકીશું. ક્યારે પણ તેનો વિરહ નહિ થઈ શકે.
યાદ રાખીએ કે યમરાજા આપણા સ્વજનના ભૌતિક શરીરને આપણી પાસેથી છીનવી શકે છે, પણ તેના ગુણાત્મક શરીરને છીનવવાની તાકાત તો તેની પણ નથી.
બાકી તો, તેના ગુણો સાથે જો આપણને કોઈ લેવા-દેવા ન હોય, આખી જિંદગી બાને ત્રાસ આપવામાં કાંઈ બાકી ન રાખ્યું હોય, મહિના - મહિનાના વારા બાંધ્યા હોય, અંત સમય સુધી તેની આંતરડી કકળાવી હોય ને પછી મૃત્યુ બાદ છાપામાં દર વર્ષે શ્રદ્ધાંજલિઓ છપાવીએ કે તેના ફોટાને સુખડનો હાર ચઢાવીને ધૂપ-દીપ કરીએ કે તેની પાછળ છાતી - ફાટ રુદન કરીએ તેનો કાંઈ ઝાઝો અર્થ સરવાનો નથી.
દરેક પરિસ્થિતિમાં સમભાવ ટકાવી રાખવો તે આત્માનો સ્વભાવ છે. પણ પરિસ્થિતિ વશ આપણને શોક પ્રાપ્ત કરાવવાનું કામ આ શોક મોહનીય કર્મ કરાવે છે.
અરે ! ક્યારેક તો કોઈ તેવા નિમિત્તો ઊભા ન થાય તો ય મનને ઉદાસ બનાવી દે છે. મોટું દીવેલીયું બનાવે છે. શોકમગ્ન બનાવી દે છે. તેવા સમયે નવું શોકમોહનીય કર્મ પણ બંધાય છે.
(૩) રતિ મોહનીય કર્મઃ શાતા વેદનીય કર્મના ઉદયે જીવને સુખની સામગ્રીઓ મળે છે. તમામ પ્રકારની અનુકૂળતાઓ ઉપલબ્ધ થાય છે. પ્રતિકૂળતાઓ દૂર થઈ જાય છે. પરંતુ આ રતિ મોહનીય કર્મ તેમાં આસક્તિ પેદા કરાવે છે. મળેલ સુખની સામગ્રીઓમાં આસક્ત બનાવે છે. મળેલી અનુકૂળતામાં આનંદિત બનાવે છે. તેમાં ગમો પેદા કરે છે.
પુણ્યના ઉદયે વસ્તુ મળે એટલે તેને આસક્તિથી જ ભોગવવી જરૂરી નથી. અનાસક્તિથી પણ તેનો ઉપભોગ કરી શકાય છે. જો આસક્તિથી ભોગવટો કરવામાં આવે તો નવા ચીકણા કર્મો બંધાવા લાગે છે. સુખમાં પેદા થતી રતિનું કામ આ કર્મબંધછે.
શાલિભદ્રનાં ઘરમાં ૩ર પત્નીઓ હતી પણ તેના મનમાં તો એકેય નહોતી. માટે તે બધાને છોડીને સાધનાના માર્ગેડગ ભરી શક્યો. દૈવી ભોગસામગ્રીઓની ૯૯-૯૯ પેટીઓ દેવલોકથી રોજ આવતી હોવા છતાં ય તેને તેમાં ક્યાંય રતિ નહોતી. આઝાઝાઝાઝાઝા ૬૯ ૪ કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૨ :