________________
કોઈને થાય કે રાત્રિભોજન કરવાથી શું ખરેખર નરકે જવું પડે? ધર્મની આરાધના કરવાથી શું તેનું સારું ફળ મળતું જ હશે?
આમ, મનમાં સંશય સંદેહ કરાવે તે સાંશયિક મિથ્યાત્વ કહેવાય. • संशयात्मा विनश्यति, श्रद्धावान् लभते फलम् ।।
શંકાશીલ સ્વભાવવાળો આત્મા વિનાશને નોતરે છે, જ્યારે શ્રદ્ધાળુ આત્મા ફળને મેળવે છે. શંકાશીલ બુદ્ધિ ધણીવાર કાર્યનું વિપરીત ફળ લાવે છે, જ્યારે શ્રદ્ધાસંપન્ન બુદ્ધિ બગડેલા કાર્યને પણ સુધારી દેતી હોય છે.
જિજ્ઞાસા અને શંકામાં ફરક છે. ન જાણતા હોઈએ તે જાણવા માટેની ઈચ્છા, તેને સ્વીકારવાની તમન્ના તે જિજ્ઞાસા છે. જ્યારે તેને સાચું જાણવા મળશે ત્યારે તેની શ્રદ્ધા વધુ મજબૂત જ થવાની છે. આમ શ્રદ્ધાને મજબૂત કરતી જિજ્ઞાસા રૂપ શંકા ખોટી નથી.
પણ જે શંકા પરમાત્માના વચનમાં અશ્રદ્ધા પેદા કરાવે છે, તે શંકા સાંશયિક મિથ્યાત્વના ઘરની બને છે. તેવી શંકા કદી ન કરવી.
શંકાથી તો સંસાર પણ નથી ચાલતો. પતિ-પત્નીના, ઘરાક વેપારીના પિતા - પુત્રના જીવનમાં પણ પરસ્પર વિશ્વાસ જોઈએ છે. જયાં શંકા પ્રવેશ કરે છે, ત્યાં પરસ્પરનો સંબંધ બગડ્યા વિના નથી રહેતો. તેથી પરમાત્મા સાથેનો નાતો સદા ટકાવી રાખવા ક્યારે ય પરમાત્માના કોઈપણ વચનમાં શંકા ન કરવી.
(૫) અનાભોગિક મિથ્યાત્વઃ દેવ - ગુરુ - ધર્મ વગેરે તત્ત્વોની સંપૂર્ણ અજ્ઞાનતા હોવાના કારણે જે મિથ્યાત્વ હોય તે અનાભોગિક મિથ્યાત્વ કહેવાય. એકેન્દ્રિય - વિકલેન્દ્રિય વગેરે જીવોને આ મિથ્યાત્વ હોય છે. આ અવ્યક્ત મિથ્યાત્વ છે. આ જીવોને સ્પષ્ટપણે વિપરિત બુદ્ધિ હોતી નથી. પણ સાચામાં સાચા તરીકેની બુદ્ધિ પણ તેમનામાં નથી, તે તેમનું મિથ્યાત્વ છે. આના ૩ સમયમ્ ખરેખર અજ્ઞાન જ ભયંકર છે. અજ્ઞાન જ બધા પાપોનું મૂળ છે. જીવ કોને કહેવાય? તેની જ જેને ખબર નથી તે શી રીતે જીવોની રક્ષા કરી શકે?
ઈન્દ્રભૂતિ ગૌતમ વગેરે બ્રાહ્મણોને પહેલા નંબરનું આભિગ્રહિક મિથ્યાત્વ સતાવતું હોવું જોઈએ. પરમાત્મા મહાવીરદેવના અચિંત્ય પ્રભાવથી તેમનું તે મિથ્યાત્વ નષ્ટ થયું. પરમાત્માના પ્રથમ ગણધર તરીકે તેમને સ્થાન મળ્યું.
વર્તમાનકાળના કહેવાતા ઘણા સુધારકો બીજા નંબરના મિથ્યાત્વથી પીડાતા હોય છે. બધાને સારું લગાડવા “બધા ધર્મો સરખા” ની વાતો તેઓ કરતાં હોય છે.
વિદ્વાન, બુદ્ધિમાન, શાસ્ત્રજ્ઞ, પંડિત વગેરે રૂપે ઓળખાતાં માનવોને ક્યારેક આ આભિનિવેશિક નામનું ત્રીજા નંબરનું મિથ્યાત્વ સતાવતું હોય છે. તેઓને પોતાની ક aya
૪૬ ૪ કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૨ at
ફ