Page Text
________________
હજુય સંસારીવેશ થઈ શકે. (જો કે આત્મિક રીતે તો તેણે સાધુજીવનના અધ્યવસાયો પામવા જ પડે. અંદરનો સાધુન બન્યો હોય તેને તો કેવળજ્ઞાન પણ ન જ થાય.) પણ મન પર્યવજ્ઞાન તો સંસારીવેશે કદીય કોઈનેય ન થાય.
મતિજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન તથા અવધિજ્ઞાન ચારે ગતિમાં હોય જયારે મન:પર્યવજ્ઞાન તો મનુષ્યગતિમાં જ હોય અને તે તમામ મનુષ્યોને નહિ, પણ સાધુવેશધારી મનુષ્યને જ હોય.
આ મન:પર્યવજ્ઞાન બે પ્રકારનું છે: (૧) ઋજુમતિ અને (૨) વિપુલમતિ
અઢીદ્વીપમાં રહેલા સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય જીવે જે વિચાર્યું હોય તે અસ્પષ્ટ રીતે – ઝાંખી રીતે સામાન્યપણે જેના વડે જણાયતે ઋજુમતિ મન:પર્યવજ્ઞાન અને સ્પષ્ટ રીતે, વિશેષ રૂપે જેના વડે જણાય તે વિપુલમતિ મન:પર્યવજ્ઞાન.
મિથ્યાષ્ટિજીવોને મનઃ પર્યવજ્ઞાન ન થાય. મતિ - શ્રુતજ્ઞાની જે હોય તેઓ સાધુ જીવન સ્વીકાર્યા પછી મનઃ પર્યવજ્ઞાની બની શકે છે. એવો કોઈ નિયમનથી કે અવધિજ્ઞાન પ્રગટ થયા પછી જ મનઃ પર્વવજ્ઞાન થાય.
કોઈ જીવને મતિ - શ્રુતજ્ઞાન પછી અવધિજ્ઞાન થયા બાદ મન:પર્યવજ્ઞાન થાય તો કો'ક જીવને મતિ – શ્રુતજ્ઞાન થયા પછી અવધિજ્ઞાન થયા વિના સીધું જ મનઃ પર્યવજ્ઞાન થાય. આમ, મન:પર્યવજ્ઞાની મહાત્મા મતિ - શ્રુત - મન:પર્યવ જ્ઞાન મળી ત્રણ જ્ઞાનના કે મતિ – શ્રત – અવધિ - મનઃ પર્યવજ્ઞાન મળી ચાર જ્ઞાનના સ્વામી હોઈ શકે છે.
એક નગરમાં એક રાજાની પાસે ખૂબ જ બુદ્ધિશાળી પંડિત રાજપુરોહિત તરીકે હતો. હવે તે વૃદ્ધ થવા આવ્યો હતો. પણ તેણે પોતાનું સ્થાન ગુમાવી દેવું પસંદ નહોતું. - રાજાની ઈચ્છા બીજા કોઈ પંડિતને રાજપુરોહિત તરીકે રાખવાની છે, તેવો ખ્યાલ આવી જતાં તે પંડિત પુરોહિતે રાજાને કહ્યું, “હે રાજન ! હવે તો હું ઘરડો થઈ ગયો તેથી મારે ૬૮ તીરથની યાત્રા કરવા જવું છે. આપે હવે નવા પંડિતની શોધ કરવી જોઈએ. આપ છેતરાઈ ન જાઓ અને યોગ્ય પંડિતને મેળવી શકો તે માટે હું આપને પંડિતની પરીક્ષા કરવાની રીત સમજાવું છું.
જુઓ ! આપે દરેક પંડિતને તાવ જ મન ચરિતે વિપતિ રાતિ:વાક્યનો અર્થ પૂછવાનો. જે આ વાક્યનો સાચો અર્થ કરે તેને પુરોહિત પદ આપવું.”
રાજાએ પૂછ્યું કે, “આ વાક્યનો સાચો અર્થ તો મને ય ખબર નથી પછી મને
Ans
*ld
ભાગ-૨
| SR No. | 008957 |
| Book Title | Karmanu Computer Part 2 3 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Meghdarshanvijay |
| Publisher | Akhil Bharatiya Sanskrutirakshak Dal |
| Publication Year | |
| Total Pages | 226 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Karma |
| File Size | 5 MB |