________________
આ સ્થાવર નામકર્મના ઉદયના કારણે આ એકેન્દ્રિય જીવો તડકામાં દુઃખી થવા છતાં ય છાંયડામાં જઈ શકતા નથી. ઠંડીમાં ધ્રુજતા હોવા છતાં ય તડકામાં જઈ શકતા નથી.
પૃથ્વી - માટી વગેરેને કોઈ ખોદે - ચીરે તો ય તે જીવે ત્યાંથી ખસી શકતા નથી કે ચીસ પાડી શકતા નથી! કોઈ પાણીને ગરમ કરે, ઉકાળે કે ફેકે તો ય તે જીવો ગમે તેટલો ત્રાસ પામવા છતાં ય છટકી શકતા નથી ! કોઈ વ્યક્તિ આગ પ્રગટાવે, વધુ ઇંધણ નાખીને તેને પ્રજવલિત કરે, પાણી નાંખીને ઓલવે તે સમયે ગમે તેવી પીડા થવા છતાંય તે અગ્નિના જીવો ત્યાંથી અન્યત્ર ગમન કરી શકતા નથી. ,
જ્યારે પંખો ચલાવીએ, હવામાં હાથ વીંઝીએ, જોરથી શ્વાસોશ્વાસ લઈએ, ફૂંક મારીએ ત્યારે વાયુના જીવોને ખૂબ કલામણા થાય છે, છતાં ય તેઓ સ્થળાંતર કરી શકતા નથી!
ઝાડને કોઈ કાપે છે, પાંદડા તોડે છે, ફૂલો ચૂંટી લે છે, ફૂલો તોડે છે. કોઈ ડાળીઓ કાપે છે. જાનવરો ઘાસ ખાય છે. છોકરાઓ ઘાસ ઉપર દોડાદોડી કરે છે. આ બધાથી વનસ્પતિના જીવો ભયાનક વેદના અનુભવે છે. તેમને ઘણો ત્રાસ થતો હોય છે. છતાં ય તેઓ એક જગ્યાથી બીજી જગ્યાએ જઈ શકતા નથી.
પૃથ્વી-પાણી - અગ્નિ- વાયુ અને વનસ્પતિના જીવો ત્રાસ-પીડા વેઠવા છતાં ય બીજી જગ્યાએ ખસી શકતા નથી તેમાં સ્થાવર નામકર્મ કારણ છે.
આ સ્થાવરકર્મ કેટલું બધું ભયંકર ગણાય ! માણસ જેલમાંથી નાસી શકે છે. મકાનના દરવાજા તોડીને ભાગી શકે છે, ધારે ત્યારે એક સ્થાનેથી છટકીને બીજા સ્થાને ફરાર થઈ શકે છે, કારણ કે તેને આ સ્થાવર નામકર્મનો ઉદય નથી. પણ આ પૃથ્વી વગેરે એકેન્દ્રિય જીવો તો ક્યારે ય સ્થાવર નામકર્મની જેલમાંથી છટકી શકતા નથી, ગમે તેટલી પીડાઓ ભોગવે, મરી જાય તો ય આ કર્મની પરાધીનતાને કારણે બીજા સ્થાને જઈ શકતા નથી.
કેવી છે આ કર્મોની પરાધીનતા! કેવી છે આ કર્મોની કુરતા! વિચાર કરતાં ય મૂજી જવાય છે? વળી આ કર્મોની સત્તા વિશ્વના સર્વ સંસારી જીવો ઉપર ચાલે છે. નાનકડા બાળકથી માંડીને વૃદ્ધ સુધીની, ભિખારીથી માંડીને સમ્રાટ સુધીની, અભણથી માંડીને બુદ્ધિશાળી સુધીની, કિડીથી માંડીને કુંજર (હાથી) સુધીની કોઈ પણ જીવસૃષ્ટિ તેમાંથી બાકાત નથી. આ કર્મો પોતાની તાનાશાહી બધા ઉપર ચલાવે છે. દુનિયાની અન્ય કોઈ સત્તા આટલી હદે કૂર નથી જેટલી ક્રૂર આ કર્મસત્તા છે. કર્મસત્તાની જેમ જેમ વિચારણા કરતા જઈશું તેમ તેમ આપણને આ કર્મોના
૭૫ હજાર કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૩ માં