________________
મુંબઈ તરફ જઈ રહ્યાં છે. જુઓ... તમને પેલું મકાન પણ મુંબઈ તરફ દોડતું દેખાય છે ને ?”
બંને બાળકો : ‘‘હા પપ્પા !
23
‘અને બોલો... આપણે સ્થિર બેઠા હોઈએ તેમ પણ લાગે છે ને ?’’
પણ હકીકતમાં આપણે તો મુંબઈથી અમદાવાદ જઈએ જ છીએ. પરંતુ ગાડીની ઝડપના કારણે આપણને ભ્રમ થાય છે.’
22
અજુ : ‘‘પપ્પા ! ભ્રમ એટલે શું ?’’
સચીનભાઈ : ‘‘જે જેવું હોય તેના કરતાં ઊલટું જણાય તેને ભ્રમ કહેવાય. અહીં ગાડી ચાલે છે, છતાં સ્થિર લાગે છે અને ઝાડ-મકાન વગેરે સ્થિર ઊભા છે તે દોડતા લાગે છે. આપણને આ જે ઊલટું જ્ઞાન છે, તે ભ્રમ કહેવાય છે.’’
એટલામાં તો તેમની ગાડી વડોદરા સ્ટેશને આવીને ઊભી રહી ગઈ. સીનભાઈ નીચે ઊતર્યા. હજુ તો માંડ પાંચ મિનિટ પસાર થઈ હશે, ત્યાં તો બાજુના પાટા ઉપર રહેલી ગાડી મુંબઈ તરફ ચાલવા લાગી.
પપ્પા ! ગાડી ઊપડી. જલ્દી ચઢો. . રહી જશો...પપ્પા ! જલ્દી, પપ્પા ! જલ્દી.’ અજય-સંજયે ચીસાચીસ શરૂ કરી.
સચીનભાઈએ પ્લૅટફૉર્મ ઉપર જ ઊભા રહીને બારીમાંથી અજય-સંજયને કહ્યું, ‘‘જુઓ બેટા ! ગભરાવવાની જરૂર નથી. ગાડી ઊપડી જ નથી. આ તો બાજુના પાટા ઉપર ગાડી ચાલી એટલે તમને એવો ભ્રમ થયો કે આપણી ગાડી ઊપડી. જુઓ.. આપણી ગાડીને ઊપડવાની હજુ તો ૧૫ મિનિટની વાર છે. સમજ્યા ?
જેમ ચાલતી ગાડીમાં બેઠા હોઈએ ત્યારે સ્થિર ઝાડ-મકાન વગેરે વિરુદ્ધ દિશામાં દોડતાં હોય તેવો ભ્રમ થાય છે, બાજુની ગાડી ચાલતી હોય ત્યારે પોતાની સ્થિર ગાડી પણ ચાલતી હોય તેવો ભ્રમ થાય છે, તેમ દુનિયામાં પણ જે પદાર્થો જેવા હોય તેના કરતાં ક્યારેક જુદા જણાય છે.
સત્ય પણ અસત્ય લાગે છે. અસત્ય પણ સત્ય લાગે છે. અનેક પદાર્થોમાં ભ્રમણાઓ પેદા થાય છે. સંસાર હકીકતમાં દુઃખમય છે, છતાં તેનામાં સુખની બુદ્ધિ થાય છે. આ ભ્રમણાઓ પેદા કરાવે છે ઃ મોહનીયકર્મ,
:
કડકાઈ કરીએ નહિ તો ચાલે જ નહિ. આ કાળમાં ક્ષમા ધારણ કરીએ તો બધા આપણી ઉપર જ ચઢી બેસે. જેવા સાથે તેવા થઈએ તો જ જીવાય. વગેરે વિચારણા જણાવે છે કે ક્રોધ ખરાબ હોવા છતાં ય સારો લાગ્યો છે.
કર્મનું કમ્પ્યુટર
ed
-