________________
આ ચારમાંથી પોતાની ક્રિયાને ઉપયોગી એવા આવશ્યક સૂત્રો ભણવાની ગૃહસ્થોને પણ રજા છે. પરમપિતા પ્રભુ મહાવીરદેવે છેલ્લી ૧૬ પ્રહર જે દેશના આપી, તે ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં સંગ્રહિત થયેલી છે. સાધુ જીવનના આચારોની વાત દશવૈકાલિક સૂત્રમાં છે, જે દીક્ષા લઈને દરેકે તરત ભણવાનું હોય છે. તેના દસ અધ્યયન છે. જેના અર્થ સહિત ચાર અધ્યયન ભણ્યા પછી વડી દીક્ષા થઈ શકે છે. અર્થ સહિત પાંચમું અધ્યયન ભણનાર ગોચરી વહોરવા જવા માટે યોગ્ય બને છે. અર્થ સહિત સાતમું અધ્યયન ભણનારને બોલવાની – વાતચીત કરવાની યોગ્યતા પ્રાપ્ત થાય છે. પિંડ નિર્યુક્તિ ગ્રંથમાં ગોચરી વહોરવા સંબંધિત ૪ર દોષો વગેરેનું વર્ણન છે.
જેને પૂર્તિ કે પરિશિષ્ટ કહેવાય, તેવા બે સૂત્રો છે, જે ચૂલિકાસૂત્રો તરીકે પ્રસિદ્ધ છે.
બે ચૂલિકા સૂત્રો (૧) નંદી સૂત્ર; અને (૨) અનુયોગદ્વાર સૂત્ર.
નંદીસૂત્રમાં શાસ્ત્રોનું વર્ણન છે, તો અનુયોગસૂત્રમાં આગમશાસ્ત્રોને વાંચવાની પરિભાષા સમજાવેલ છે.
ઉપર જણાવેલા પંચાંગી રૂપ ૪૫ આગમોને આપણે માનીએ છીએ. (૧) મૂળસૂત્રો ઉપર (૨) નિર્યુક્તિ રચવામાં આવે છે. તેની ઉપર વિવરણ પ્રાકૃતભાષામાં જે કરવામાં આવે છે તે (૩) ભાષ્ય તરીકે ઓળખાય છે. તેની ઉપર પ્રાકૃત ભાષામાં જે વિસ્તાર કરાય છે તે (૪) ચૂર્ણ તરીકે પ્રસિદ્ધ છે. તથા સંસ્કૃત ભાષામાં જે વિસ્તૃત રીતે વર્ણન કરાય છે તે (૫) વૃત્તિ કે ટીકા છે. આ પાંચે આગમના અંગો કહેવાય છે. તેથી આપણા આગમો પંચાંગી તરીકે ઓળખાય છે. આ પાંચે પાંચ અંગોને માનવા જોઈએ. આમાંના એકાદ અંગને પણ ન માનીએ તો ન ચાલે.
૧૧ અંગ + ૧૨ ઉપાંગ + ૧૦ પયજ્ઞ + ૬ છેદ સૂત્રો + ૪ મૂળ સૂત્રો + ૨ ચૂલિકા સૂત્રો મળીને કુલ ૪૫ આગમો થયા. હાલ આ ૪૫ આગમો વિદ્યમાન છે. તેને લહિયા પાસે લખાવવાથી ભાવિની પેઢી સુધી પહોંચી શકે, જ્ઞાન વિચ્છેદ થતું અટકે અને શ્રુતજ્ઞાનાવરણીયકર્મ ખપે.
શ્રુતજ્ઞાનાવરણીયકર્મ ઉપરોક્ત જ્ઞાનને આવતું અટકાવે છે. આપણને તેનો અભ્યાસ થવા દેતું નથી. તેની સમજણ પામવાની શક્તિ પેદા થવા દેતું નથી. જો આ શ્રુતજ્ઞાનાવરણીયકર્મનો ક્ષયોપશમ થાય તો શ્રુતજ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય. શ્રુતજ્ઞાનને
જ્ઞાનાવરણીચકર્મ 1 0