________________
સાંભળવા, સમજવાની શક્તિ-અનુકૂળતા તથા પ્રયત્ન કરવાની ઇચ્છા પેદા થતી અટકાવનાર આ શ્રુતજ્ઞાનાવરણીયકર્મ છે.
(૩) અધિજ્ઞાનાવરણીયકર્મ
જે કર્મ અવધિજ્ઞાનને અટકાવે તેનું નામ અર્વાધિજ્ઞાનાવરણીયકર્મ.
અવધ = મર્યાદા. મર્યાદાયુક્ત જ્ઞાન તે અવધિજ્ઞાન. અર્થાત્ રૂપી-અરૂપી, તમામ વસ્તુઓનું જ્ઞાન જેનાથી ન થાય પણ માત્ર રૂપી (મર્યાદિત) પદાર્થોનો બોધ જેનાથી થાય, તેનું નામ અવધિજ્ઞાન. મર્યાદિત ક્ષેત્રના રૂપી પદાર્થોનો બોધ કરાવે તે અવિજ્ઞાન.
સમગ્ર વિશ્વમાં રૂપી (રંગ-ગંધ-રસ-સ્પર્શવાળા) અને અરૂપી; બે જાતના પદાર્થો છે. આ અવધિજ્ઞાન તેમાંથી કેટલાક રૂપી પદાર્થોનો બોધ કરાવે છે.
સાંભળવા મળ્યું છે કે એક સાધુ-મહાત્મા કાજો (ઉપાશ્રયમાં જયણાપૂર્વક કચરો) કાઢવાની ક્રિયા કરી રહ્યાં હતા. કાજો લેતાં લેતાં તેમના હૃદયના ભાવો ઊછળવા લાગ્યા. જિનશાસનની આ અદ્ભુત (કાજે લેવાની) ક્રિયા પ્રત્યે બહુમાન વધવા લાગ્યું. તે બહુમાને કમાર્નો કડાકો બોલાવ્યો. અવધિજ્ઞાનાવરણીયકર્મનો ક્ષયોપશ થયો. તેમને અવધિજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું !
જૈનશાસનના તમામ યોગો અદ્ભુત છે. નાનીથી મોટી, તમામ ક્રિયાઓ કેવળજ્ઞાન અપાવવા સમર્થ છે. તેમાંથી એકેય ક્રિયાની કદીય ઉપેક્ષા કરવા જેવી નથી. કાજો લેવાની ક્રિયા ભલે સામાન્ય જણાતી હોય, પણ તેને સામાન્ય સમજવાની ભૂલ કોઈ કરશો મા ! વિધિ અને જયણાપૂર્વક લેવાય, સુપડીમાં ભરાય, વ્યવસ્થિત રીતે તેને જોવાય અને જયણાપૂર્વક પરઠવાય તો તે સામાન્ય જણાતી ક્રિયા પણ અસામાન્ય બનીને અનંતાકર્મોનો કચ્ચરઘાણ બોલાવી દે !
કરજો લેવાનું કાર્ય કરતાં જ અવધિજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થઈ ગઈ. ઉપયોગ મૂકતાં દેવલોક દેખાયો. ઇન્દ્રાણીએ ઇન્દ્રને જોરથી લાત મારી તો ય ઇન્દ્ર પોતાની તે પટરાણીને મસકા મારી રહ્યો હતો. લાત મારનારના ય પગ પંપાળી રહ્યો હતો !!
આ છે સંસારનું નગ્ન સ્વરૂપ ! વાસનાથી પીડાયેલો જીવ શું ન કરે તે સવાલ ? કોની ચાંપલાસી તે ન કરે ? પોતાના સ્વમાનને પણ કચડી નાખનારી બીજાની ઇચ્છાને પૂર્ણ કરતાં ખચકાટ ન અનુભવે !
સાધુને આ દૃશ્ય જોતાં હસવું આવી ગયું ! ગંભીરતા તે ચૂકી ગયા. પરિણામે, આવેલું અવધિજ્ઞાન પાછું ચાલી ગયું. અર્થાત્ અવધિજ્ઞાનાવરણીયકર્મનો ફરી એવો
•
D કર્મનું કમ્પ્યુટર