________________
આ અંતરાયકર્મ પેલા રાજભંડારી (ખજાનચી) જેવું છે. રાજા રાજસભા ભરીને બેઠા છે. રાજકારભાર ચાલુ છે. ગામડાના પ્રતિનિધિ આવીને પોતાના ગામમાં પડેલા દુકાળનું વર્ણન કરે છે. “અનાજ વિના માનવો ટળવળી રહ્યાં છે. પાણી વિના ઢોર તરફડી રહ્યાં છે. તાત્કાલિક હજારો રૂપિયાની સહાયની જરૂર છે.”
માનવ તે કહેવાય કે જે બીજાના દુઃખે દુઃખી અને બીજાના સુખે સુખી હોય. દુઃખીઓને જોઈને જેની આંખમાં કરુણાના આંસુ ઊભરાતાં હોય, છતી શક્તિએ તેનાં દુ:ખોને દૂર કરવા જે દોડી જતો હોય, શક્તિ ન હોય તો ય તેનાં દુઃખો સાંભળીને તેને બે શબ્દો સહાનુભૂતિના કહેતો હોય, પોતાના જીવનમાં આવતાં દુ:ખોને દૂર કરવાનો પ્રયત્ન કરતી વખતે પણ, “તે દુઃખથી દુઃખી જે જે જીવો આ વિશ્વમાં છે તે લોકોનું શું થતું હશે?' તેવા વિચારો કરતો હોય.
આ રાજા પહેલાં માનવ હતો, પછી રાજા હતો. ગામડાના દુકાળની વાત સાંભળી તેની આંખમાં કણાનાં આંસુ છલકાયાં. બિચારા આ ગ્રામજનોનું શું થતું હશે ? લાવ, તેમને કાંઈ મદદ કરું. તેવી કરુણાથી પ્રેરાઈને તેણે મોટી રકમ તે પ્રતિનિધિમંડળને આપવા માટે ખજાનચીને અનુરોધ કર્યો....
પણ,
ખજાનચી રાજાને કહે છે કે, રાજન ! તિજોરીમાં જે પૈસા છે, તેના કરતાં વધુ રકમ આપણે જુદી જુદી જગ્યાએ વાપરવાની પૂર્વે નક્કી કરેલ છે. તેથી આપે જણાવેલી રકમ ફાળવી શકાય તેમ લાગતું નથી.”
રાજાની ઊંચી ભાવના હોવા છતાંય રકમ ઘટાડવી પડી. ગ્રામજનોને સામાન્ય રકમ આપીને રવાના કરવા પડયા.
અહીં રાજાની ઇચ્છા હોવા છતાંય ખજાનચીએ તેમાં અવરોધ કર્યો. પરિણામસ્વરૂપે રાજાની તે ભાવના સાકાર ન થઈ શકી.
બસ! આ ખજાનચી જેવું જ છે. આ અંતરાયકર્મ, જે આત્માની અનેક પ્રકારની પેદા થયેલી ઇચ્છાઓ ઉપર બ્રેક મારવાનું કાર્ય કરે છે. ઈચ્છાઓને પરિપૂર્ણ થવા દેતી નથી. એવા પ્રકારની પરિસ્થિતિનું નિર્માણ કરે છે કે જેથી સ્વાધીન ચીજ પણ તેના હાથમાંથી ઝુંટવાઈ જાય.
આ અંતરાયકર્મના પાંચ પેટા પ્રકાર છે :
(૧) દાનાત્તરાયકર્મ : દાન આપવાની તીવ્ર ભાવના હોય, દાન આપવા માટે પૂરતી રકમ પણ પાસે હોય, સામેની સંસ્થા વ્યક્તિને તે દાન સ્વીકારવાની ભાવના પણ હોય, છતાંય દાન ન કરી શક્તા હોઈએ તો સમજવું કે આ દાનાન્તરાય કર્મ પોતાનો પરચો બતાવી રહ્યું છે!
૧૧૮
રૂ. કર્મનું કમ્યુટર