________________
વૌવન ફના, જીવન ફના, જર ને જગત પણ છે ફના પરલોકમાં પરિણામ મળશે, પુણ્યના ને પાપના. ૪
આ આયુષ્ય કર્મ ચાર પ્રકારનું છે : (૧) દેવલોકમાં ઉત્પન્ન કરી, દેવજીવન વીતાવરાવી, દેવભવને પૂર્ણ કરાવનારું દેવઆયુષ્યકર્મ (૨) માનવના જન્મ-જીવનમરણને કરનારું મનુષ્યઆયુષ્યકર્મ (૩) કૂતરાં-બિલાડાં-વાઘ-સિંહ-વનસ્પતિ વગેરે તિર્યંચ તરીકે જન્મ-જીવન-મરણ કરાવનારું તિર્યચઆયુષ્યકર્મ અને (૪) નરકમાં ઉત્પત્તિ-જીવન-અંત કરનાર નરકાયુષ્ય કમે.
એક ભવમાં માત્ર એક જ વાર, આવતા એક જ ભવનુ આયુષ્ય બંધાય છે. ચાલું ભવનું જેટલું આયુષ્ય હોય, તેના ત્રણ ભાગ કરીએ, તો તેમાંના બે ભાગ પસાર થાય અને એક ભાગ બાકી હોય, ત્યારે આવતા ભવનું આયુષ્ય બંધાય.
જો તે વખતે ન બંધાયું તો, બાકી રહેલા એક ભાગના ત્રણ ભાગ કરવા. તેમાંના બે ભાગ પસાર થાય ત્યારે બંધાય.
જો ત્યારે પણ ન બંધાયું, તો બાકી રહેલાના તે જ રીતે ર/૩ ભાગ પસાર થાય ત્યારે બંધાય. આ રીતે ર૩, ર૩ ભાગ પસાર થાય ત્યારે બંધાય. છેવટે મૃત્યુ પૂર્વે બંધાય.પણ નવા ભવનું આયુષ્ય બાંધ્યા વિના (કેવળજ્ઞાની સિવાય) કોઈનું પણ મરણ થાય નહિ, કેવળજ્ઞાની તો મોક્ષે જવાના છે, તેમને નવો ભવ લેવાનો નથી માટે તેઓ નવા ભવનું આયુષ્ય બાંધે જ નહિ.
દા.ત. કોઈનું ૮૧ વર્ષનું વર્તમાન જીવનનું આયુષ્ય હોય તો ૮૧ના ત્રણ ભાગ ===૨૭, ૨૭, ૨૭. તેમાંના બે ભાગ= ૫૪ વર્ષ પસાર થાય, અને ૨૭ વર્ષ બાકી હોય ત્યારે પરભવનું આયુષ્ય બંધાશે. જો ત્યારે ન બંધાય તો બાકીના ૨૭ વર્ષના ૨૩ = ૧૮વર્ષ પસાર થશે એટલે કે(૫૪+૧૮)૨વર્ષની ઉંમર થશે ત્યારે બંધાશે.
ત્યારે ન બંધાયું તો બાકીના ૯ના ૨/૩ = ૬ વર્ષ પસાર થશે, ત્યારે (૭૨૬) ૭૮ વર્ષની વયે બંધાય, છેવટે ૮૦વર્ષે કે ૮૦વર્ષ ૧૮ મહિને કે ૮૦ વર્ષ, ૧૦ મહિના ૨૦ દિવસે... એ રીતે કરતાં છેવટે મૃત્યુકાળ બંધાય. - જો પરભવ આયુષ્ય બાંધવાના કાળે આત્માને શુભભાવમાં ન રાખ્યો અને ભૂલેચૂકે બિલાડીનું આયુષ્ય બંધાઈ ગયું તો આપણું શું થશે? સાધુ જીવનમાં કીડીની પણ રક્ષા કરનારો આત્મા બિલાડીનું ખોળિયું મળતાં ઉંદરો ઉપર તરાપ મારતો થઈ જશે! શું આ સહન થઈ શકે તેવી વાત છે? તો આજથી જ પળે પળે સાવધાની કરવાનો સંકલ્પ કરવો જોઈએ.
આ ભવનું આયુષ્ય તો આપણને ખબર નથી. તેથી આવતા ભવનું આયુષ્ય બંધાવાનો નિયત સમય આપણે જાણી શકતા નથી. જીવનના ગમે તે કાળે આયુષ્યકર્મ
૯૮ કર્મનું કમ્યુટર