Page Text
________________
દૈશિક શાસ્ત્ર
અર્થત્યાગ કરતા હતા, જેઓ નિષ્કામપણે બધાની આર્થિક સ્વતંત્રતાનું રક્ષણ કરતા હતા તેઓ વૈશ્ય કહેવાતા હતા.
સ્વભાવથી જેઓ સ્વતંત્રતાના ચાહકો હતા, જેમને માનવી સ્વતંત્રતાનો ઓછો અનુભવ હતો, પૂર્ણ સ્વતંત્રતા જેમની સમજણમાં જ આવતી ન હતી, જે સ્વતંત્રતા અર્થે કોઈ ત્યાગ કરતા નહોતા, જે ફલેચ્છા સહિત બધાની આવકાશિક સ્વતંત્રતા જાળવી રાખતા હતા તેઓ શૂદ્ર કહેવાતા હતા.
જ્યાં સુધી પ્રત્યેક વર્ણ પોતપોતાના ધર્મનું યોગ્ય રીતે પાલન ન કરે ત્યાં સુધી વર્ણ વિભાગનું હોવું ન હોવું સરખું જ હોય છે. વર્ણધર્મનું પાલન કરવા માટે ત્યાગ અને સામાજિક વિભૂતિના સંયમની આવશ્યકતા હોય છે.
ત્યાગ સિવાય કોઈ પોતાના વર્ણધર્મનું પાલન કરી શકે નહીં. એ સારી રીતે સમજી શકાય એમ છે કે જે વર્ણના હાથમાં પોતાની જાતિનાં બુદ્ધિ વિવેકનાં યોગક્ષેમ હોય તેમનાં પોતાનાં બુદ્ધિ અને વિવેક અતિ નિર્મળ હોવાં જોઈએ. પરંતુ વિષયત્યાગ વિના કોઈની બુદ્ધિ નિર્મળ થઈ શકતી નથી. આથી બ્રાહ્મણો માટે વિષયત્યાગ આવશ્યક મનાયો. જે વર્ણના હાથમાં પોતાની જાતિની રક્ષા હોય તેણે કોઈ પણ ઐહિક આશા રાખ્યા વગર પોતાના પ્રાણ ન્યોછાવર કરવા માટે સદા તત્પર રહેવું પડે છે. જે વર્ણના હાથમાં પોતાની જાતિનું ભરણપોષણ હોય તેણે માતા સમાન નિરપેક્ષ અને નિરભિમાની થવું પડે છે. જે વર્ણના હાથમાં જાતિની સેવા હોય તેણે ધરતી સમાન નિરીય અને સહિષ્ણુ થવું પડે છે. ચારેય વર્ણોને સમાજ માટે સમાન ત્યાગ કરવો પડે છે. કોઈ એક વર્ણ ત્યાગથી વિમુખ થાય ત્યારે સમાજમાં વૈષમ્ય ઉત્પન્ન થઈ જાય છે. ત્યાગ એ જ દૈશિકધર્મનો મુખ્ય આધાર છે. આવા જ ત્યાગના પ્રતાપે આપણા પૂર્વજોએ એવી સુંદર સમાજ રચના કરી હતી કે જેને માટે યવનાચાર્ય પ્લેટો અને એરિસ્ટોટલ લાળ ટપકાવતા રહી ગયા.
પરંતુ ત્યાગ બોલવામાં જેટલો સહેલો છે, તેટલો જ આચરણમાં અધરો છે. કોઈ પણ સમાજમાં દસ વીસ વ્યક્તિઓ ત્યાગી હોઈ શકે છે, પરંતુ સમસ્ત સમાજનું ત્યાગી હોવું એ સામાન્ય વાત નથી. આવો સમષ્ટિગત ત્યાગ કોઈ આધાર વિના સંભવી શકતો નથી. અર્થાત્ ત્યાગ જાતિગત થાય તે માટે એવું કોઈ નિમિત્ત અવશ્ય હોવું જોઈએ, જેના થકી ત્યાગ પ્રત્યે લોકોની આપોઆપ પ્રવૃત્તિ થઈ જાય. આધાર વિના ત્યાગ થઈ શકતો નથી. ઉદાહરણ તરીકે ભારતમાં આજે અનેક એવા યોગી જોવા મળે છે જે પોતાના બંને હાથ સૂકાઈ જાય ત્યાં સુધી ઉપર ઉઠાવેલા રાખીને તપ કરે છે પરંતુ નખ કાપીને ફેંકી દેવાનું કહેવામાં આવે તો તેઓ લઢવા તૈયાર થઈ જાય છે. હવે પ્રશ્ન એ છે કે જે પોતાના બંને હાથ ત્યાગી શકે છે તે શા માટે એક નખનો ત્યાગ કરી શકતા
| SR No. | 008893 |
| Book Title | Daishika Shastra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Badrishah Tuldhariya |
| Publisher | Bharatiya Itihas Sankalan Samiti |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 162 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & History |
| File Size | 9 MB |