Page Text
________________
૮૬
ચતુર્થ અધ્યાય
સંબંધી, કોઈને પૌરુષસંબંધી, કોઈને અર્થસંબંધી, તથા કોઈને અવકાશ સંબંધી. પ્રત્યેક વિભાગને પોતાના કાર્યમાં પ્રવીણ બનાવવા માટે આધિજનનિક અને આધ્યાત્મિક શાસ્ત્રનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો. આ ચાર વિભાગ ચાર વર્ણના નામે ઓળખાયા.
વિદ્યા દ્વારા સમાજમાં શ્રેષ્ઠ બુદ્ધિનું યોગક્ષેમ અને સમાજની સ્વાભાવિક સ્વતંત્રતાની રક્ષા કરનારો વર્ણ બ્રાહ્મણ વર્ણ કહેવાયો.
બળ અને વીર્ય દ્વારા સમાજમાં પૌરુષ જાળવી રાખનાર અને સમાજની શાસનિક સ્વતંત્રતાની રક્ષા કરનારો વર્ણ ક્ષત્રિય વર્ણ કહેવાયો.
અર્થ દ્વારા સમાજમાં શ્રી સમૃદ્ધિને જાળવી રાખનાર અને સમાજની આર્થિક સ્વતંત્રતાની રક્ષા કરનારો વૈશ્ય વર્ણ કહેવાયો.
શારીરિક શ્રમ અને સેવા દ્વારા સમાજને યથેષ્ટ અવકાશ આપનાર અને સમાજની આવકાશિક સ્વતંત્રતાની રક્ષા કરનારો વર્ણ શૂદ્ર વર્ણ કહેવાયો.
જે ગુણકર્મોના આધારે મ્લેચ્છ વગેરે જાતિઓથી આર્ય જાતિ અલગ માનવામાં આવી, જેના આધારે આર્ય જાતિમાં વર્ણ વિભાગ કરવામાં આવ્યા છે તે સ્વાતંત્ર્યપ્રેમ અને સ્વાતંત્ર્યદાન છે. અર્થાત અનાર્યો કરતાં આર્યોમાં વધારે અને વાસ્તવિક સ્વાતંત્ર્ય પ્રેમ અને સ્વાતંત્ર્યદાન હોય છે, અને શૂદ્રો કરતાં વૈશ્યોમાં, વૈશ્યો કરતાં ક્ષત્રિયોમાં અને ક્ષત્રિયો કરતાં બ્રાહ્મણોમાં વધારે અને વાસ્તવિક સ્વતંત્રતા પ્રેમ અને સ્વતંત્રતાદાન હોય છે.
વિષયભોગ અર્થે સ્વતંત્રતા પ્રાપ્ત કરવી તે મ્લેચ્છ ગુણ અને બીજાની સ્વતંત્રતાનું હરણ કરવું તે પ્લેચ્છ કર્મ કહેવાય છે.
સ્વતંત્રતા માટે વિષયભોગોનો ત્યાગ કરવો એ આર્યગુણ અને બીજાની પરતંત્રતા દૂર કરવી તે આર્યકર્મ કહેવાય છે.
સ્વભાવથી જે સ્વતંત્રતાના ચાહકો હતા, જે પેઢી દર પેઢી માનવી સ્વતંત્રતાનો ઉપભોગ કરતા રહ્યા હતા, જે પ્રકૃતિના બંધનમાંથી પણ મુક્ત થવાના ઉપાયો શોધતા રહેતા હતા, જે નિષ્કામપણે બધાને જ સ્વતંત્ર કરવાની પ્રવૃત્તિ કરતા હતા તેઓ બ્રાહ્મણ કહેવાતા હતા.
સ્વભાવથી જેઓ સ્વતંત્રતાના ચાહકો હતા, જેમને માનવી સ્વતંત્રતાનો અનુભવ થયેલો હતો, જેમની પ્રવૃત્તિ પૂર્ણ સ્વતંત્રતા પ્રત્યે જ રહેતી હતી, જેઓ સ્વતંત્રતાના રક્ષણાર્થે પોતાના પ્રાણ હાથમાં લઈને ફરતા હતા, જે નિષ્કામપણે બધાની સ્વતંત્રતાનું રક્ષણ કરતા હતા તેઓ ક્ષત્રિય કહેવાતા હતા.
સ્વભાવથી જેઓ સ્વતંત્રતાના ચાહકો હતા, જેમને માનવી સ્વતંત્રતાનો કંઈક અંશે પરિચય હતો, જે પૂર્ણ સ્વતંત્રતાને સારી સમજતા હતા, જે સ્વતંત્રતાની રક્ષા અર્થે
| SR No. | 008893 |
| Book Title | Daishika Shastra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Badrishah Tuldhariya |
| Publisher | Bharatiya Itihas Sankalan Samiti |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 162 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & History |
| File Size | 9 MB |