Page Text
________________
દેશિક શાસ્ત્ર
૮૩
જ્યારે પરરાષ્ટ્રમાં થોડા અધિકાર શાસિત જાતિના રાજ્યના હાથમાં હોય છે અને કેટલાક વિશેષ રાજ્યાધિકાર શાસક જાતિના રાજ્યના હાથમાં હોય છે ત્યારે રાજ્ય પ્રોટેકટરેટ કહેવાય છે, જેમ કે મોરોક્કોમાં ફ્રાન્સનું રાજ્ય.
જ્યારે પરરાષ્ટ્રમાં સંપૂર્ણ અધિકાર શાસક જાતિના હાથમાં હોય છે, ત્યારે રાજ્ય ડોમિનેટ કહેવાય છે, જેમ કે ભારતમાં અંગ્રેજોનું રાજય.
આ જર્મન યુદ્ધ પછી એક નવા જ પ્રકારના મેન્ડેટ નામના પરરાજ્યનું નામ સંભળાય છે. મેન્ડેટ એક પ્રકારનું પંચાયતી રાજ્ય હોય છે, જેમાં અનેક રાજય સંયુક્ત રીતે કોઈ પરરાષ્ટ્રનું શાસન ચલાવે છે, પરંતુ શાસનનો વિશેષ પ્રબંધ તે સંયુક્ત રાજયોમાંથી કોઈ એકના હાથમાં જ હોય છે.
વર્તમાન પરરાજ્યોમાં શાસન પ્રતિનિધિઓ દ્વારા થતું હોય છે. પ્રતિનિધિનું કર્તવ્ય હોય છે કે પોતાની ટીકા ટિપ્પણી સહિત એ શાસિત પરરાષ્ટ્રની બાહ્યાભંતરિક અવસ્થાની સૂચના પોતાના દેશની સરકારને આપવી. તે સરકાર આ સૂચના પરથી પરરાષ્ટ્ર શાસન વિષયક નીતિને સૂત્રબદ્ધ કરે છે. તે સૂત્રને તે પ્રતિનિધિ વિસ્તૃત કરીને કાર્યમાં પરિણત કરે છે. કાયદો ઘડનારી સભા દ્વારા તે સૂત્રનો વિસ્તાર કરવામાં આવે છે. ન્યાયાલયો દ્વારા તેનો પ્રચાર કરવામાં આવે છે અને સેના દ્વારા તેનો પ્રભાવ અબાધિત રાખવામાં આવે છે. કાયદો, ન્યાયપાલિકા અને સેના આજનાં પરરાજ્યોમાં આધાર હોય છે.
આ દિવસોમાં હવા જ એવી વહે છે કે વિશ્વના બધા જ દેશો પોતપોતાનાં રાજ્યોથી અસંતુષ્ટ છે. ડોમિનેટ રાજયમાં શાસિત જાતિના લોકો શાસક જાતિના લોકોના સહકાર્યથી નવું પ્રજાતંત્ર રાજ્ય ઈચ્છે છે. પ્રોટેકટરેટ રાજ્યમાં શાસિત જાતિના લોકો શાસક જાતિના હસ્તક્ષેપને દૂર કરીને પોતાનું સ્વાધીન પ્રજાતંત્ર રાજ્ય સ્થાપવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. કોલોનિયલ રાજ્યો પોતાના મૂળ રાજય સાથે સંબંધ વિચ્છેદ કરીને સ્વાધીન થવા ઈચ્છી રહ્યા છે. રાજતંત્ર રાજ્યોનું પતન શ્રાવણ ભાદરવાના હિમપ્રપાતની જેમ ધડાધડ થઈ રહ્યું છે. પરિમિત રાજતંત્રમાં રાજાઓના અધિકારોનો અસ્તાચલગામી ભગવાન સૂર્યની હિમાદ્રિશિખરની પાછળ પ્રસરેલી અંતિમ લાલિમાની જેમ નિરંતર સંકોચ થઈને પ્રજાતંત્ર રાજ્યના અંકુર દેખાવા લાગ્યા છે. પ્રજાતંત્ર રાજયમાં અધ્યક્ષ અથવા રાજ્યાધિકારીઓનું ક્ષણિક ઐશ્વર્ય લોકોને ખટકવા લાગ્યું છે. એટલું જ નહીં સર્વત્ર શેઠ અને નોકર અષાઢના ઐરાવત મેઘોની જેમ ટકરાવા લાગ્યા છે. સર્વત્ર બોલ્શવિઝમ અર્થાત્ સામ્યવાદના સંસ્કાર દષ્ટિગોચર થવા લાગ્યા છે.
સામ્યભાવ નિઃસંદેહ ખૂબ સારી વાત છે, પરંતુ ત્યારે જ કે જ્યારે સર્વત્ર નિરંતર સુખ, શાંતિ, સર્વત્ર પરસ્પર પ્રેમ અને સહાનુભૂતિ હોય અને નહીં કે ત્યારે, જ્યારે
| SR No. | 008893 |
| Book Title | Daishika Shastra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Badrishah Tuldhariya |
| Publisher | Bharatiya Itihas Sankalan Samiti |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 162 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & History |
| File Size | 9 MB |