Page Text
________________
દૈશિક શાસ્ર
તે ''તો બીજી તરફ પોતાના પ્રાણથી પ્યારી શ્રુતિની નિંદા કરનારની પણ આ પ્રકારે સ્તુતિ કરતો હતો કે
૫૩
" निन्दसि यज्ञविधे रहह श्रुतिजातं સત્ય-વ્યર્શિત-પશુયાતમ્ । केशव ! धृत बुद्धशरीरं
जय जगदीश हरे |'
આવા તેજ અને આવી શાંતિના પ્રસાદથી જ ભારતમાં પૂર્ણ સ્વાભાવિક સ્વતંત્રતા રહેતી હતી.
૫.
યુરોપીય સ્વાતંત્ર્ય દિગ્દર્શન
આ અધ્યાયમાં શરૂઆતના ખંડોમાં વર્ણવેલા ઉપાયોને કારણે પ્રાચીનકાળમાં ભારતને સ્વતંત્રતાને શોધવી પડતી નહોતી. પરંતુ દશા બદલાવાથી હવે નાભિમાંથી કસ્તૂરી નીકળી ગઈ છે. માત્ર સૂકું ચામડું પડ્યું રહ્યું છે જેમાં હજુ સુધી મૃગ મદના થોડાક અવશેષ દેખાય છે પરંતુ તે સાથે જ ચામડું સડી જવાથી તેમાંથી થોડી દુર્ગંધ પણ આવે છે. આને લીધે ભલે કોઈ એવું અનુમાન કરી લે કે આવા દુર્ગંધયુક્ત ચામડામાં ક્યારેય સુગંધ નહીં રહી હોય, અથવા કોઈ એવું અનુમાન કરી લે કે જે વસ્તુના અવશેષ આવા સુંદર છે તે પોતે કેવી સુંદર હશે. જે હોય તે, હવે તો એમ કહેવાય છે કે પ્રાચીનકાળમાં ભારત સ્વતંત્રતાને જાણતું જ નહોતું, અંગ્રેજી સાહિત્યની કૃપાથી હવે તેની દૃષ્ટિ સ્વતંત્રતા તરફ જવા લાગી અને એવું પણ કહેવાય છે કે સ્વતંત્રતારૂપી યજ્ઞાગ્નિમાં અરણિ યુનાન, સમિધા યુરોપની અન્ય જાતિઓ અને તેનું આજય અંગ્રેજી સાહિત્ય છે. આ પવિત્ર સ્વતંત્રતારૂપી યજ્ઞાગ્નિ યુરોપરૂપી વેદીમાં પ્રજવલિત થયો અને ત્યાં જ સફળ થયો.
સ્વતંત્રતાની અરણિ કહેવાતા યૂનાનના લેખકોમાં સુવિખ્યાત આચાર્ય એરિસ્ટોટલ સૌથી શ્રેષ્ઠ મનાય છે. એમના મતાનુસાર સ્વતંત્રતાનાં બે તત્ત્વ છે.
(૧) વારાફરતી બધી વ્યક્તિઓનું શાસક અને શાસિત થવું, અર્થાત્ એક વાર પ્રત્યેક વ્યક્તિને શાસન કરવાની તક મળવી, અને જ્યારે તેનો શાસનકાળ પૂર્ણ થઈ જાય ત્યારે તેના દ્વારા બીજાના શાસનનો સ્વીકાર થવો.
(૨) મનુષ્યનું જે રીતે ઈચ્છે તે રીતે રહી શકવું.
ઉક્ત સ્વતંત્રતાના પહેલા તત્ત્વનો અર્થ બરાબર સમજી શકાતો નથી. કારણ કે એથેન્સ જેવા નાના રાજ્યમાં ભલે એક વાર બધાને શાસન કરવાની તક મળે, પરંતુ
| SR No. | 008893 |
| Book Title | Daishika Shastra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Badrishah Tuldhariya |
| Publisher | Bharatiya Itihas Sankalan Samiti |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 162 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & History |
| File Size | 9 MB |