Page Text
________________
દૈશિક શાસ્ત્ર
૧૯
સ્વદજ નામના અનેક જીવોની સૃષ્ટિ હજુ સુધી આ રીતે જ થાય છે. યૂકા અર્થાત જૂ આનું ઉદાહરણ છે. વાયુમાં રહેનારા વિશેષ પ્રકારના અણુજીવોને સ્વેદ મળે છે ત્યારે તેમના શરીરમાં અમૈથુનિક જૂ ઉત્પન્ન થાય છે. પછી તે અમૈથુનિક જૂના મિથુનમાંથી એ જ પ્રકારની, તેવા જ ગુણ ધરાવતી મૈથુનિક યૂકા ઉત્પન્ન થવા લાગે છે. આ રીતે જ મનુષ્યની પણ ઉત્પત્તિ થઈ. પરંતુ અનેક પ્રાકૃતિક નિમિત્તોને કારણે મનુષ્યોની તે આદિમ માનસિક પ્રવૃત્તિઓમાં કેટલુંક પરિવર્તન થઈ જાય છે. જે એક પ્રકારની માનસિક પ્રવૃત્તિ ધરાવતા લોકોને એક પ્રકારના પ્રાકૃતિક નિમિત્તો મળ્યાં તેમનું એ આદિમ માનસિક પ્રવૃત્તિમાં પરિવર્તન પણ એક જ પ્રકારે થયું. અર્થાત તેમની પરિવર્તિત માનસિક પ્રવૃત્તિ પણ એક જ પ્રકારની રહી. આ રીતે ઉત્પન્ન થયેલી માનસિક પ્રવૃત્તિ ધરાવતા જે જનસમુદાયને એક જ પ્રકારનાં પ્રાકૃતિક નિમિત્ત મળ્યાં તેને આપણા દૈશિક શાસ્ત્રમાં જાતિ નામ અપાયું.
જેમ વ્યક્તિઓમાં અનેક તત્ત્વો હોય છે તે જ પ્રમાણે જાતિઓનાં પણ અનેક તત્ત્વો હોય છે. તેમાં બે તત્ત્વો મુખ્ય મનાય છે. એક ચિતિ અને બીજું વિરાટ.
સૃષ્ટિના આરંભે પ્રત્યેક અમથુનિક જનસમુદાયની જે વિશેષ પ્રકારની માનસિક પ્રવૃત્તિ હોય છે અને વંશાનુક્રમે વારસા રૂપે જેને એની મૈથુનિક સંતતિ પ્રાપ્ત કરે છે તે ચિતિ કહેવાય છે. આ ચિતિ જાતિની પ્રત્યેક વ્યક્તિમાં પરમ સુખની ભાવનારૂપે રહે છે, આ સુખની તુલનામાં તે બધાં સુખોને તુચ્છ ગણે છે, આ સુખ માટે તે અન્ય બધાં જ સુખોનો ત્યાગ કરવા તત્પર હોય છે. પરંતુ આ ચિતિ બધી જ વ્યક્તિઓમાં હંમેશાં એક જ પ્રકારે વ્યાપ્ત રહેતી નથી. અભ્યદયકાળમાં ચિતિ જાતિની સમસ્ત અથવા અધિકાંશ વ્યક્તિઓમાં વ્યાપ્ત રહે છે અને અધપતનના સમયમાં માત્ર શુદ્ધવંશની કુલની વ્યક્તિઓની હૃદયરૂપી ગુફામાં આશ્રય લે છે. જે વ્યક્તિમાં જેટલું શુદ્ધ જાતીય રક્ત અસ્તિત્વમાં હોય છે તેમાં તેટલો ચિતિનો પ્રકાશ હોય છે, જે વ્યક્તિમાં જેટલી સંકરતા હોય છે તેમાં તેટલો ચિતિનો અભાવ હોય છે. આ ચિતિની ઝલક જાતિની પ્રત્યેક બાબતમાં દેખાઈ આવે છે. એના સમસ્ત વ્યાપાર, સર્વે ગતિવિધિ, અખિલ કર્મો આ ચિતિના પ્રકાશથી ચૈતન્યમય રહે છે. ચિતિ વડે જાતિના ચારિત્ર્યનું પણ અનુમાન થઈ શકે છે. જેવી ચિતિ હોય છે તેવા જ જાતિમાં ગુણ પણ હોય છે. જ્યાં સુધી ચિતિ જાગૃત અને નિરામય રહે છે ત્યાં સુધી જાતિનો અભ્યદય થતો રહે છે. ચિતિનું તિરોધાન થતાં અથવા તેમાં કોઈ પ્રકારની અવ્યવસ્થા પેદા થતાં જાતિનું અધ:પતન થવા માંડે છે. ચિતિનો લોપ થઈ જતાં જાતિ નિશ્ચેતન શરીર પ્રમાણે નિપ્રાણ, નિષ્ક્રિય બની નષ્ટ થઈ જાય છે. આવી ચિતિશૂન્ય જાતિ માટે બીજાની ભોગ્ય વસ્તુ થવા સિવાય અન્ય કોઈ માર્ગ રહેતો નથી. જ્યારે કોઈ જાતિની ચિતિ અંતષ્ઠિત થવા લાગે છે ત્યારે
| SR No. | 008893 |
| Book Title | Daishika Shastra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Badrishah Tuldhariya |
| Publisher | Bharatiya Itihas Sankalan Samiti |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 162 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & History |
| File Size | 9 MB |