Page Text
________________
દૈશિક શાસ્ત્ર
૧૭
જાતિત્વ ઉત્પન્ન થઈ ગયું ? અથવા જુદા જુદા દેશોના સામ્યવાદીઓ અર્થાત સોશ્યાલિસ્ટ માત્ર એક પ્રકારના દૈશિક વિચાર હોવાથી શું એક જ જાતિના લોકો કહેવાશે ? આમ દૈશિક વિચારોનું ઐક્ય પણ જાતિત્વનું મૂળ હોઈ શકે નહીં.
કેટલાકના મતાનુસાર એક અર્થસૂત્રમાં ગૂંથાયેલો જનસમુદાય જાતિ કહેવાય છે.
પરંતુ મહંદેશ એવું જોવામાં આવ્યું છે કે મનુષ્યોના અર્થો અસંખ્ય હોય છે, અને દેશ કાળ નિમિત્ત પ્રમાણે હંમેશાં બદલાતા રહે છે. આથી જ્યાં સુધી એ નિશ્ચિત ન થઈ જાય કે તે અર્થ કયા છે જે એક સૂત્રમાં ગૂંથાયેલા રહેવાથી મનુષ્યનું જાતિત્વ હોય છે, ત્યાં સુધી જાતિ શબ્દની વ્યાખ્યા બરાબર સમજી શકાતી નથી. એક અઘરા શબ્દને સ્થાને અનેક અઘરા શબ્દો મૂકી દેવાથી કોઈ વ્યાખ્યા બની શકે નહીં. જો ઉક્ત “અર્થ' શબ્દનું તાત્પર્ય મત, રીત, ભાષા અને રાજય મનાય તો એ પહેલાં સિદ્ધ થઈ ચૂક્યું છે કે તેનો પતિત્વ સાથે કોઈ સંબંધ હોતો નથી. જો તેનું તાત્પર્ય શાસન હોય તો જાતિ એક ભીની માટીના લોંદો બની જાય. જેમ ભીની માટીના જોઈએ તેટલા ટુકડા બની શકે અને જોઈએ તેટલા ટુકડા જોડીને એક મોટો ટુકડો બની શકે તે જ રીતે એક જાતિની અનેક જાતિઓ અને અનેક જાતિઓની એક જાતિ બની શકે છે, કારણ કે કંઈક નીતિ, કંઈક શક્તિ અને કંઈક ચાતુર્યથી એક શાસન સંબધી અર્થના અનેક અર્થો અને અનેક શાસન સંબંધી અર્થોનો એક અર્થ થઈ શકે છે. અકબરના ચાતુર્યે રાજસ્થાનના કેસરિયા વીરોના શાસન સંબંધી એક અર્થને અનેક નાના નાના અર્થોમાં વિભક્ત કરી દીધો હતો અને બિસ્માર્કની કુશળતાથી અનેક જર્મન રિયાસતોના નાના નાના શાસનસંબંધી અર્થોને જોડીને એક અર્થ બનાવ્યો હતો.
પહેલાં કહેવાઈ ગયું છે કે, દેશ કાળ નિમિત્ત અનુસાર મનુષ્યોના અર્થ હોય છે, પરંતુ બધા મનુષ્યનાં દેશ કાળ નિમિત્ત હંમેશાં એક રહી શકતાં નથી. બે સગાભાઈઓનાં દેશ કાળ નિમિત્તમાં પણ ઘણે ભાગે ઐકય રહેતું નથી તો બીજની તો વાત જ શું કરવી? આથી કોઈ જનસમુદાયની બધી વ્યક્તિઓનું હંમેશા એક અર્થસૂત્રમાં ગૂંથાયેલા રહેવું તે અશક્ય બાબત છે. ઉલટું તેમનામાં અર્થવપર્યય એ જ સ્વાભાવિક છે. કુરુક્ષેત્ર તરફ જુઓ જ્યાં કુરુનું કુરુથી, ગુરુનું શિષ્યથી, પિતામહનું પૌત્રથી, મામાનું ભાણિયાથી, યદુનાથનું યાદવ સેનાથી અર્થવૈપર્યય થયું છે. સને ૧૮૫૭ની જ વાત લો. ક્યાંક હિન્દુ અને મુસલમાન એક મન બે શરીર થઈને કંપનીના વાવટાને નીચે પાડી રહ્યા છે. તો ક્યાંક એ વાવટાને ઊંચો રાખવા હિન્દુ વિરૂદ્ધ હિંદુ અને મુસલમાન વિદ્ધ મુસલમાન તલવાર તાણી રહ્યા છે, યુરોપમાં જુઓ તો ત્યાં પણ કયાંક તો પોપના આધિપત્ય નીચે દક્ષિણના અનેક રાષ્ટ્રો એક અર્થસૂત્રમાં ગૂંથાઈ રહ્યા છે તો ક્યાંક એક રાષ્ટ્રમાં જ બહેન વિરૂદ્ધ બહેન સૈન્યની જમાવટ કરી રહી છે. ફ્રાંસની
| SR No. | 008893 |
| Book Title | Daishika Shastra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Badrishah Tuldhariya |
| Publisher | Bharatiya Itihas Sankalan Samiti |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 162 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & History |
| File Size | 9 MB |