Page Text
________________
૧૬
દ્વિતીય અધ્યાય
ચંદ્રનગરના બંગાળીઓ બે જુદાં રાજયોની પ્રજા હોવાને કારણે બે ભિન્ન જાતિના લોકો કહેવાતા નથી અને અંગ્રેજો અને આપણે એક રાજ્યની પ્રજા હોવાને કારણે એક જાતિના લોકો કહેવાઈએ નહીં. માની લઈએ કે આ મહાયુદ્ધમાં મિત્ર રાષ્ટ્રોનો વિજય થયો અને તેમણે જર્મનીના ટૂકડા કરીને આપસમાં વહેંચી લીધા. તો તેમની આ કૃતિને લીધે શું એક જર્મન જાતિની એટલી જાતિઓ બની જશે? અથવા સમસ્ત યુરોપમાં જો એક છત્ર રાજ્ય થઈ જાય તો શું યુરોપની સમસ્ત જાતિઓ એકત્રિત થઈને એક જાતિ બની જશે ? રાજયના એકીકરણથી જાતિની શક્તિ અવશ્યમેવ વધે છે, પરંતુ જાતિત્વનું મૂળ રાજયને કહી શકાય નહીં.
જો એમ કહેવાય કે ઉપરોક્ત વાતો એક એક કરીને જાતિત્વનું મૂળ હોઈ શકે નહીં તો પણ તેમનો સંયોગ જાતિત્વનો આધાર હોય છે. પરંતુ કોઈ વિશાળ અને પરિષ્કૃત જનસમુદાયમાં આવો સંયોગ થવો ઘણો મુશ્કેલ છે; કારણ કે વિચારસ્વાતંત્ર્ય હોવાથી કોઈ સભ્ય જનસમાજના મતસંબંધી વિચાર સમાન હોઈ શકે નહીં. દેશ કાળ નિમિત્તમાં પણ ફેર હોવાથી રીતરિવાજોમાં પણ નિત્ય સાર્વત્રિક સમાનતા હોવી મુશ્કેલ છે, ભાષા અને રાજ્યમાં પણ નિત્ય પરિવર્તન થતું જ હોય છે. તેથી તેમનો સંયોગ હોવા છતાં પણ કેટલાક જનસમુદાયોમાં જાતિત્વનો અભાવ હોય છે. આપણા અનેક ઈસાઈઓ એવા છે જે અંગ્રેજોનો મત માન્ય રાખે છે, તેમના રીતરિવાજો પાળે છે, તેમના રાજ્યની પ્રજા છે, એમની ભાષા બોલે છે. તો શું આ ચાર વાતોનો સંયોગ થવાથી અંગ્રેજો અને હિન્દુસ્તાની ઈસાઈ એક જાતિના લોકો કહેવાશે ? અથવા કુર્માચલી પાંડેય અને એમના સગોત્રી નેપાલી પાંડેય એટલા માટે બે જાતિના લોકો કહેવાશે કારણ કે તેમનું રાજય અને ભાષા તથા રિવાજો ભિન્ન છે?
આથી મતસંબંધી, રીતિસંબંધી, ભાષાસંબંધી અને રાષ્ટ્રસંબંધી એકતા જાતિત્વનો આધાર માની શકાય નહીં.
કેટલાકના મત પ્રમાણે જે જનસમુદાયની અધિકાંશ વ્યક્તિઓમાં દૈશિક વિચારોમાં સમાનતા હોય છે તેને જાતિ કહે છે.
પરંતુ કેટલાક જનસમુદાયની અધિકાંશ વ્યક્તિઓમા દૈશિક બુદ્ધિ માત્ર અભ્યદયકાળે જ ઉત્પન્ન થાય છે. અધ:પતનના સમયે અધિકાંશ વ્યક્તિઓમાં સ્વાર્થબુદ્ધિને કારણે દૈશિક વિચાર દબાયેલા હોય છે. આથી પ્રશ્ન એ ઉદ્ભવે છે કે આવો દૈશિક વિચારશૂન્ય જનસમાજ જાતિ કહેવાય કે નહીં ? તેથી ઉલટું નિમિત્ત વિશેષને પરિણામે ક્યારેક ભિન્ન ભિન્ન જાતિઓની અધિકાંશ વ્યક્તિઓમાં દૈશિક વિચારોમાં ભેદ પ્રવર્તે છે. આ મહાયુદ્ધમાં અધિકાંશ અંગ્રેજ અને અધિકાંશ ફ્રેન્ચ લોકોના વિચારો ઘણા સમાન થઈ ગયા છે તો શું એને લીધે અંગ્રેજ અને ફૅચોમાં એક
| SR No. | 008893 |
| Book Title | Daishika Shastra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Badrishah Tuldhariya |
| Publisher | Bharatiya Itihas Sankalan Samiti |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 162 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & History |
| File Size | 9 MB |